Συχνά χαρακτηρίζουμε τους πολιτικούς ηγέτες μάγους της πολιτικής, όταν με τη σφραγίδα της προσωπικότητας τους πετυχαίνουν θαυμαστά πολιτικά αποτελέσματα, ενώ αντίθετα χαρακτηρίζουμε σαν μαθητευόμενους μάγους, εκείνους που κατά την άσκηση της εξουσίας δίνουν την εντύπωση, ότι προσπαθούν να επιτύχουν αποτελέσματα με τρόπο και μέσα όχι συμβατικά και δοκιμασμένα, αλλά αυτοσχεδιάζοντας και πειραματιζόμενοι με οικονομικές και κοινωνικές δυνάμεις, που δεν γνωρίζουν ούτε ελέγχουν, με την ελπίδα, ότι θα πετύχουν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα κατά τρόπο μαγικό χωρίς να υπολογίζουν τις συνέπειες. Έχουν καταγραφεί πάρα πολλά ιστορικά παραδείγματα ακόμα και για τη χώρα μας. Η έκφραση είναι διεθνής, αλλά την χρησιμοποιούν στον ενικό «μαθητευόμενος μάγος» σε αντίθεση με εμάς, που την χρησιμοποιούμε και στον πληθυντικό λόγω της πληθώρας, κυρίως, των πολιτικών αρχηγών. Πολλοί την χρησιμοποιούν χωρίς να γνωρίζουν τι υποδηλώνει και από που προέρχεται...
Πρόκειται για ένα παραμύθι του Γιόχαν Βολφανγκ φον Γκαίτε με τον τίτλο «Ο μαθητευόμενος μάγος Τιλλ Οιλενσπίγκελ»,που γράφτηκε στα τέλη του 18ου αιώνα και απευθύνεται σε παιδιά άνω των έξι ετών. Γνώρισε πάρα πολλές εκδόσεις, κυρίως εικονογραφημένες, μεταφράστηκε σχεδόν σε όλες τις γλώσσες και στα ελληνικά, παίζεται ακόμα στο παιδικό θέατρο και κουκλοθέατρο και ενέπνευσε τον Γάλλο συνθέτη Πολ Ντυγκά να συνθέσει το ομότιτλο περιγραφικής μουσικής συμφωνικό ποίημα, που η μελωδία του είναι πολύ γνωστή.
Η ιστορία είναι απλή: Ο γέρος μάγος ζει κάπου στα δάση της Γερμανίας δίπλα σε ένα ποτάμι, έχει ένα νεαρό σαν μαθητευόμενο μάγο και έχει μια σκούπα, που με μια μαγική εντολή κάνει τις δουλειές του σπιτιού και φέρνει με κουβάδες νερό από το ποτάμι στο σπίτι. Μια μέρα, που ο γέρο-μάγος έλειπε από το σπίτι, ο μαθητευόμενος μάγος, που είχε κρυφακούσει την εντολή, διέταξε τη σκούπα να φέρει νερό από το ποτάμι. Η σκούπα έφερνε συνέχεια κουβάδες νερό, τους άδειαζε, ώσπου πλημμύρισε το σπίτι, πλημμύρισαν τα πάντα και ο μαθητευόμενος μάγος δεν μπορούσε να τη σταματήσει, γιατί δεν ήξερε τη μαγική λέξη που τη σταματάει. Όταν είχαν πλημμυρίσει τα πάντα και η σκούπα εξακολουθούσε να φέρνει νερό γύρισε ο γέρος μάγος, είπε τη μαγική λέξη, σταμάτησε τη σκούπα και όλα έγιναν, όπως πριν.
Το παραμύθι αυτό μπορεί να χρησιμεύσει για τη μεταφορική περιγραφή μιας χώρας ή ένωσης χωρών ή μιας συμμαχίας ή ενός πολέμου, όπου πολιτικοί ηγέτες σαν μαθητευόμενοι μάγοι τα έκαναν κυριολεκτικά «μούσκεμα», γιατί από έπαρση ή ιδεοληψία ή ανικανότητα ή από σοβινιστικούς λόγους ή ως φανατικοί ισλαμιστές συμπεριφέρθηκαν σαν μαθητευόμενοι μάγοι και ξεκίνησαν ή προκάλεσαν μια κατάσταση, τις συνέπειες της οποίας δεν είχαν προβλέψει ή γιατί πίστευαν από υπερβολικό εγωισμό στις ικανότητες τους ή αδιαφορούσαν για τα πάντα για να πετύχουν τον σκοπό τους και έτσι δεν μπόρεσαν ή δεν θέλησαν να ελέγξουν την κατάσταση ούτε μπόρεσαν να την σταματήσουν έγκαιρα, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει μια κοινωνική, οικονομική, γεωπολιτική κρίση ακόμα και σε παγκόσμια κλίμακα.
Ο Donald Trump ξεκίνησε την προεκλογική του εκστρατεία για τη δεύτερη θητεία του σαν Πρόεδρος των ΗΠΑ με την υπόσχεση να κάνει την Αμερική Μεγάλη Ξανά (MAGA), που είχε ευρύτατη ανταπόκριση όχι μόνο στους οπισθοδρομικούς οπαδούς του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος με αποτέλεσμα όχι μόνο να εκλεγεί με τεράστια πλειοψηφία, αλλά να κυριαρχεί και στα δύο νομοθετικά σώματα και με την πλειοψηφία των δικαστών στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ να έχουν διοριστεί από τον ίδιο στην προηγούμενη θητεία χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το ελέγχει. Η συγκέντρωση όλων των εξουσιών στο αυτό πρόσωπο του Προέδρου ΗΠΑ χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα αποτελεσματικού ελέγχου από τα νομοθετικά σώματα ή τη δικαιοσύνη με δεδομένη κατόπιν των δηλώσεων του Αντιπρόεδρου ΗΠΑ Βανς την αμφισβήτηση της αρμοδιότητας της δικαιοσύνης να ελέγχει την εκτελεστική εξουσία, τη δήλωση του ιδίου Trump που έθεσε τον εαυτό του υπεράνω του ελέγχου του νόμου, η δυνατότητα να επιβάλλει κατά βούληση δασμούς με προεδρικά διατάγματα, τον καθιστούν απόλυτο μονάρχη όχι μόνο της χώρας του, αλλά σαν ένα καινούργιο πλανητάρχη σερίφη στα πλαίσια των ισορροπιών μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων.
Οι δηλώσεις του Trump, ότι θα ενσωματώσει τον Καναδά σαν 52η Πολιτεία των ΗΠΑ, ότι θα καταλάβει τη Γροιλανδία και τον Παναμά και θα κάνει την περιοχή της Γάζας τη Ριβιέρα της Ανατολικής Μεσογείου, αποκάλυψε την πρόθεση του για τον μη σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου, των διεθνών συμβάσεων και της ανεξαρτησίας των χωρών, προθέσεις που δεν θα διστάσει να υλοποιήσει με κάθε τρόπο. Επίσης, διέκοψε τις χορηγίες στον ΠΟΥ, με κίνδυνο εξάπλωσης ασθενειών στην Αφρική και στον ΟΗΕ, κατάργησε το πρόγραμμα πολιτιστικών χορηγιών Usaid και δήλωσε την πρόθεσή του να εξέλθουν οι ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ και από την άμυνα της Ευρώπης, για να την αναλάβουν ευρωπαϊκές χώρες και εγκαταλείπει παλιούς και δοκιμασμένους συμμάχους. Φοβάμαι, ότι με τον τρόπο αυτό κατασπαταλά το τεράστιο ηθικό κεφάλαιο των ΗΠΑ, ως χώρας δικαίου, που προστατεύει τα δημοκρατικά καθεστώτα, ενδιαφέρεται για τα ανθρώπινα και δημοκρατικά δικαιώματα και που δημιούργησε με μεγάλη τουλάχιστον 80 ετών προσπάθεια ακόμα και με πολεμικές ενέργειες και με οικονομικές - πολιτιστικές παροχές.
Είναι γεγονός, ότι οι ΗΠΑ, ως ομοσπονδιακό κράτος, έχουν δύο μεγάλα προβλήματα που δημιουργήθηκαν σταδιακά: α) το τεράστιο δημόσιο χρέος των 32 τρισ. δολαρίων, που αυξάνεται κατά 2 τρισ. τον χρόνο, β) το τεράστιο έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου, που ανέρχεται σε 1,2 τρισ. τον χρόνο. Το πρώτο προσπαθεί να αντιμετωπίσει με την ίδρυση του Υπουργείου Αποτελεσματικότητας με επικεφαλής τον Elon Mask, που αμέσως περιέκοψε δαπάνες 900 δισ. και απέλυσε οριζόντια 200.000 ομοσπονδιακούς υπαλλήλους, κινήσεις, που αύξησαν την ανεργία και προκάλεσαν στις ΗΠΑ μεγάλες ογκώδεις διαδηλώσεις.
Το δεύτερο με επιβολή υπερβολικών κατά περίσταση, όπως για τα αυτοκίνητα, δασμών για τα εισαγόμενα στις ΗΠΑ πρώτες ύλες και έτοιμα προϊόντα. Οι κινήσεις του Trump με τους δασμούς επιχειρούν να αντιστρέψουν βασικές οικονομικές θεωρίες για τα πλεονεκτήματα του ελεύθερου διεθνούς εμπορίου με την επαναφορά του προστατευτισμού για την προστασία της εγχώριας παραγωγής με την επιβολή υψηλών δασμών για τις εισαγωγές προϊόντων, θεωρία που από πολλού έχει ξεπεραστεί. Ο τρόπος του νέου πλανητάρχη θυμίζει επιχειρηματική δραστηριότητα για μεγάλα deals όχι μεταξύ ίσων, αλλά μεταξύ ισχυρού και κατώτερου ακόμα και παραδοσιακού συμμάχου με τη χρήση απειλών, ύβρεων, ψευδών εντυπώσεων, υποσχέσεων, διαιρέσεων, χαριστικών υπαναχωρήσεων, χωριστών διαπραγματεύσεων και προσωπικών σχέσεων και ό,τι προκύψει, αδιαφορώντας για τις ζημιές που προκαλούν οι κινήσεις πχ για 3 μέρες το χρηματιστήριο της Ν.Υόρκης έχασε κεφαλαιοποίηση 9 τρισ. Το πιθανότερο είναι η παραπάνω πρακτική να οδηγήσει σε αύξηση της ανεργίας και στασιμοπληθωρισμού όχι μόνο για τις ΗΠΑ, αλλά για όλες τις χώρες του καπιταλιστικού κόσμου ακόμα και για τη χώρα μας, που οι επιπτώσεις θα φανούν στον τουρισμό και τη ναυτιλία. Το πρόβλημα είναι, ότι δεν υπάρχει ο γέρος μάγος για να σταματήσει την πλημμυρίδα παρά μόνο ο αμερικανικός λαός στις επόμενες εκλογές.
Το ερώτημα που τέθηκε με τον τίτλο του άρθρου είναι μάλλον ρητορικό, γιατί οι συνέπειες από την πολιτική Trump με οποιαδήποτε ιδιότητα θα είναι οι ίδιες για τις ΗΠΑ και με κάποιες διαφοροποιήσεις για όλο τον κόσμο.
* Ο Λέανδρος Τ. Ρακιντζής είναι Αρεοπαγίτης ε.τ.
