Ο 47ος Πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump μετά την ορκωμοσία του, στην προσπάθεια του να κάνει την Αμερική μεγάλη ξανά, υπέγραψε σωρεία προεδρικών εκτελεστικών διαταγμάτων, που έχουν την ισχύ νόμου, με τα οποία ανατρέπεται ολόκληρο το μέχρι τώρα σύστημα παγκόσμιας διακυβέρνησης και ασφάλειας, αμφισβητεί τη χρησιμότητα διεθνών οργανισμών και θεσμών, με την επιβολή δασμών περιορίζει το διεθνές εμπόριο και πολιτεύεται στην παγκόσμια διακυβέρνηση με κριτήρια ιδιωτικής επιχείρησης που ενίοτε συνοδεύονται από απειλές.
Όλα αυτά σηματοδοτούν μια ριζική αλλαγή μιας εποχής παγκοσμιοποίησης, που διαμορφώθηκε σταδιακά και με αγώνες μέσα από παγκόσμιους πολέμους, κοινωνικές και οικονομικές μεταβολές, αλλά φοβάμαι ότι στο τέλος δεν θα ισχύει το «όσο ο κόσμος αλλάζει πάντα ο ίδιος μένει», αλλά θα ξημερώσει μια καινούργια διαφορετική εποχή, που θα κυριαρχεί μόνο ο νόμος του ισχυρότερου σε όλα τα πεδία. Άλλωστε είχαμε τα πρώτα δείγματα γραφής με τις δηλώσεις του Trump, ότι θα καταλάβει τον Καναδά και τη Γροιλανδία και ότι θα μεταμορφώσει την περιοχή της Γάζας σε Ριβέρα και του Αντιπροέδρου Βανς, ότι οι δικαστές δεν μπορούν να ελέγχουν την εκτελεστική εξουσία, που σημαίνει κατάργηση της διακρίσεως των εξουσιών.
Το φλέγον, όμως, προς εξέταση θέμα δεν είναι μόνο η συνέχιση ή ο τερματισμός του πολέμου στην Ουκρανία και με ποια ανταλλάγματα αλλά κυρίως τα διδάγματα που συνάγονται για την ισχύ και τον σεβασμό ή όχι στις διεθνείς συνθήκες, τη δοκιμαζόμενη συμμαχική αλληλεγγύη και τη διαφαινόμενη ανατροπή βασικών εννοιών στις οποίες στηρίζεται μεταπολεμικά ολόκληρο το σύστημα παγκόσμιας ασφάλειας και διακυβέρνησης, που δημιουργήθηκε σταδιακά και οδήγησε στην παγκόσμια κυριαρχία των ΗΠΑ σαν προστάτη των δημοκρατικών αξιών.
Σαφώς από την όλη κατάσταση θα εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα και ιδέες ιδιαίτερα για τη χάραξη της διεθνούς πολιτικής της χώρας μας ενόψει και της εκρηκτικής προσωπικότητας του Donald Trump και της ακροδεξιάς πολιτικά τάσης που επικρατεί σε ΗΠΑ και σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες.
Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την ανακήρυξη της Ουκρανίας ως ανεξάρτητου κράτους αναβίωσαν οι διαχρονικές κυρίως εδαφικές διαφορές με τη Ρωσία, που επιτάθηκαν μετά την αλλαγή της φιλορωσικής διακυβέρνησης της Ουκρανίας, την προσάρτηση της Κριμαίας και τη διεκδίκηση της περιοχής του Ντονέσκ από τη Ρωσία.
Η Ουκρανία για να διασφαλίσει την ακεραιότητά της ζήτησε με την παρότρυνση των ΗΠΑ την εισδοχή της στο ΝΑΤΟ στην οποία η Ρωσία, για λόγους ασφαλείας, ρητά αντιτίθεται. Η Ρωσία για να προλάβει την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και χωρίς να κηρύξει πόλεμο εισέβαλε πριν τρία χρόνια στην Ουκρανία και κατέβαλε μεγάλο τμήμα της Ανατολικής Ουκρανίας και τις περιοχές, όπου επικρατούν οι ρωσικής καταγωγής κάτοικοι, ενώ η Ουκρανία κατέλαβε ένα μεγάλο τμήμα του Κουρσκ. Οι ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ των δύο κρατών συνεχίζονται με τεράστιες ανθρώπινες απώλειες εκατέρωθεν και τρομακτικές υλικές καταστροφές και απώλειες εδαφών κυρίως σε βάρος της Ουκρανίας.
Αμέσως με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και της ηρωικής αντίστασής της, οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. αντέδρασαν σθεναρά στην εισβολή, που την καταδίκασαν ως επιθετική πράξη και με προσφυγή σε διεθνή όργανα, επιβάλαμε στη Ρωσία σκληρές οικονομικές κυρώσεις με πάγωμα και κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων Ρώσων ολιγαρχιών. Ταυτόχρονα χορήγησαν στην Ουκρανία τεράστια βοήθεια όχι όμως με τη μορφή δανείου, κυρίως οικονομική η Ε.Ε. και πολεμικό εξοπλισμό οι ΗΠΑ, χάρη στην οποία η Ουκρανία μπορεί να συνεχίζει μέχρι σήμερα το πόλεμο. Κάθε προσπάθεια τερματισμού των συγκρούσεων προσέκρουσε στην αδιαλλαξία της Ρωσίας. Η χώρα μας συμμετείχε στις οικονομικές κυρώσεις και παραχώρησε στις ΗΠΑ το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης σαν βάση για την προώθηση της βοήθειας στην Ουκρανία χωρίς ανταλλάγματα με τη μορφή εγγυήσεων ή άλλου είδους.
Προεκλογικά ο Trump τόνιζε ότι μόλις εκλεγεί, σε συνεννόηση με τον Β. Πούτιν, θα επιτύγχανε τον άμεσο τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, για τον οποίον λόγω της αδιαλλαξίας της Ρωσίας, ο μόνος τρόπος είναι η αποδοχή από την Ουκρανία των όρων της Ρωσίας, που -όπως φαίνεται- θα αναγκαστεί ο Ζελένσκι να αποδεχθεί. Ο Trump επειδή επιδιώκει τη συμμαχία της Ρωσίας σε μέτωπο κατά της Κίνας αντέστρεψε την έννοια των λέξεων σε σημείο που στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ οι ΗΠΑ ψήφισαν, ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δεν είναι πράξη επιθετική.
Στη συνέχεια, δήλωσε στην Ουκρανία, ότι σταματάει την παροχή κυρίως του οπλισμού προς αυτή και αφού χαρακτήρισε μονομερώς τη μέχρι τώρα βοήθεια ύψους -σύμφωνα με τους δικούς του λογαριασμούς- 500 δισ. δολάρια ότι είναι δάνειο, ζήτησε την άμεση επιστροφή του με τα έσοδα από τη συνεκμετάλλευση των τεράστιων ποσοτήτων σπανίων γαιών που κατέχει η Ουκρανία και ξεκαθάρισε ότι πλέον η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία αποτελεί ευθύνη της Ε.Ε, που αν και πρόσφερε περισσότερη βοήθεια δεν θα μετέχει στη συνεκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου, σχέδιο που ασφαλώς δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό.
Είναι βέβαιο, ότι χωρίς τα αμερικανικά εξοπλιστικά συστήματα η άμυνα της Ουκρανίας θα εξασθενίσει και είναι αμφίβολο αν η Ε.Ε. μπορεί να την αναπληρώσει. Ο Ζελένσκι προ του αδιεξόδου μετέβη στην Ουάσιγκτον για να υπογράψει το σχέδιο παραχώρησης των σπανίων γαιών, όπου η δημόσια διάσκεψη στον Λευκό Οίκο, για λόγους προσωπικούς και όχι πραγματικούς την τελευταία στιγμή απέτυχε, και ο Ζελένσκι εκδιώχθηκε ταπεινωτικά με τρόπο που σύμφωνα με το διεθνές πρωτόκολλο δεν ταιριάζει σε αρχηγούς κρατών. Δεκαπέντε ηγέτες της Ε.Ε. με δηλώσεις τους στήριξαν αμέσως τον Ζελένσκι και συνεδρίασαν στο Λονδίνο για να ξεπεραστεί η κρίση με αποφάσεις, που δεν μπορούν να υλοποιηθούν ήδη όμως δήλωσε, ότι αποδέχεται τους όρους των ΗΠΑ.
Σαφώς επήλθε ανατροπή στη μέχρι τώρα παγκόσμια τάξη και διακυβέρνηση με μονομερή εκ μέρους των ΗΠΑ μη εφαρμογή διεθνών συνθηκών και κατά τα φαινόμενα ιδίως από τις δηλώσεις του Ελον Μασκ θα ακολουθήσει σύντομα η αποχώρηση των ΗΠΑ από τον ΟΗΕ, που θα έχει την τύχη της Κοινωνίας των Εθνών και το ΝΑΤΟ, που στη θέση του θα δημιουργηθεί Ευρωπαϊκό Αμυντικό Σύμφωνο, που σημαίνει ότι οι ΗΠΑ θα ενεργούν εκτός του νομικού πλαισίου, που καθόριζε η συμμετοχή σε αυτούς, αλλά με βάση του νέου δόγματος της οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος για ό,τι εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Αμερικής και όχι βάσει του διεθνούς δικαίου. Εκείνο όμως που τρομάζει περισσότερο είναι η ευκολία με την οποία οι ΗΠΑ «ξεπουλάνε» πιστούς ή παλιούς συμμάχους χωρίς να υπολογίζουν τις υπηρεσίες που τους πρόσφεραν.
Φυσικά, θα υπάρξουν πολλές αντιδράσεις εκ μέρους της Ε.Ε., της Κίνας και άλλων ισχυρών κρατών για τη νέα τάξη πραγμάτων που πρόκειται να δημιουργηθεί στον πλανήτη από τη σύμπραξη ΗΠΑ με Ρωσία εναντίον της Κίνας με γεωπολιτικές εξελίξεις, που θα προκαλέσουν διαφόρου βαρύτητας επιπτώσεις σε μικρότερα και πτωχά κράτη.
Η χώρα μας νομοτελειακά συμπαρασύρεται στις διεθνείς εξελίξεις για τις οποίες πρέπει να προετοιμαστούμε με σύναψη ισχυρών συμμαχιών με κράτη, που έχουμε κοινά συμφέροντα, να δημιουργήσουμε αξιόμαχες ένοπλες δυνάμεις, να αναπτύξομε την οικονομία με πλήρη αξιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών μας και κυρίως να παραμείνομε ενωμένοι σαν έθνος για να αντιμετωπίσουμε μόνοι μας τις δύσκολες μέρες, που μπορεί να έλθουν, αυτό όμως απαιτεί κοινή πολιτική και λαϊκή συναίνεση για τη λύση των κρίσιμων ζητημάτων.
* Ο Λέανδρος Τ. Ρακιντζής είναι Αρεοπαγίτης ε.τ.
