Μας εντυπωσιάζουν τα τεχνικά μέσα της εποχής. Και είναι πράγματι εντυπωσιακά τα νέα τεχνικά μέσα επικοινωνίας . Η ταχύτητα μεγάλη, ταχύτητα ασύλληπτη, μας ταξιδεύει παντού και μας γνωρίζει τα πάντα.
Έτσι νομίζουμε.
Βλέπουμε πάντα ένα μέρος, αποσπασματικό, υποκειμενικό πάντα, δηλαδή πλευρές αυτού που υπάρχει και μπορεί να συντελείται μπροστά μας. Τι γίνεται αλήθεια μέσα σε αυτόν τον εντυπωσιακό και εντυπωσιακά μεταβαλλόμενο κόσμο;
Αυτό που γίνεται και θα γίνεται από καταβολής. Μερική, υποκειμενική, αντικείμενο σύγκρουσης, ορατής και αόρατης ακραίας διαμάχης για τον ορισμό της. Είτε μιλάμε για τις πρώτες εφημερίδες, είτε μιλάμε για το ραδιόφωνο κάποτε, την τηλεόραση ή το συναρπαστικό διαδίκτυο, η μάχη είναι μία: να υποστηριχθεί μια αλήθεια, είτε σε ένα ατομικό προφίλ είτε σε ένα διάσημο παγκόσμιο δίκτυο.
Η λογική είναι από καταβολής η ίδια και ο στόχος αναλλοίωτος, να κερδηθεί η συνείδηση των ανθρώπων. Κάτω από τον εντυπωσιακό αυτό σύγχρονο κόσμο, όλα μένουν στον πυρήνα τους ίδια.
Και τι σημαίνει αλήθεια; Θα σας πρόσθετε κάποιος, αν ήθελε να στρέψει αλλού τη συζήτηση.
Σε αυτό το περιβάλλον η Δημοκρατία θα μεταποιηθεί, πιο ευάλωτη και πιο απαιτητική, όσο αντέξει σε αυτόν τον προσωρινό και διαρκώς ορμητικά μεταβαλλόμενο κόσμο. Και η συλλογική μνήμη θα διασπαστεί αφού τα αρχικά της θεμέλια, με τον παραπάνω μηχανισμό σε ένταση, θα ορίζονται συνέχεια από την αρχή. Αυτό συνέβαινε πάντα. Σήμερα η ταχύτητα των αλλαγών παίρνει μαζί της σαν άνεμος τις παλαιές βεβαιότητες. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον η εποχή.
Παραπληροφόρηση και Κοινή Λογική
Όποιος πληροφορεί «παραπληροφορεί». Δεν μπορεί να αγνοηθεί αυτό. Το «γεγονός» είναι αντικείμενο χειρισμού από αυτόν που έχει την δυνατότητα να μιλήσει για αυτό. Κάθε απόδοση έχει ένα υποκειμενικό υπόβαθρο.
Φυσικά πολλά έχουν αλλάξει. Το γεγονός «ανήκει» σε όλους. Συνεπώς όλοι μετέχουν ή πάντως μπορούν, στην παραπληροφόρηση. Αυτό περιορίζει τη δύναμη επιρροής των οργανωμένων Μέσων επικοινωνίας, που επαγγελματικά απευθύνονται στον μεγάλο αριθμό. Διατηρούν φυσικά το προβάδισμα, αλλά είναι από την δυνατότητα του διαδικτύου υπονομευμένα.
Πρόκειται για μέτωπα παραπληροφόρησης μέσα σε μια ζώνη πληροφόρησης. Η πολλαπλότητα της φωνής δεν αφήνει να υπάρξει μία ή λίγες φωνές. Ακόμη και η σύγχυση που προκύπτει είναι μέρος που «εμπλουτίζει» τη νέα συνθήκη.
Η έννοια της «κοινής λογικής» είναι υπό απειλή. Συνδέεται αυτό με τη σύγχυση. Την αδυναμία σύγκρισης και διάκρισης. Το περιβάλλον δεν ευνοεί την αντοχή της. Νομίζω όμως ότι θα αντέξει στην διαδρομή.
Για την κοινή πραγματικότητα δεν χρειάζεται καμία ανησυχία. Δεν υπάρχει κοινή πραγματικότητα. Η πραγματικότητα θα είναι ατομική και θα βιώνεται ατομικά. Παραδοσιακά η εξουσία χτίζει μια κοινή πραγματικότητα ως εικόνα κοινής μοίρας και αντίστοιχης στάσης.
Το διαδίκτυο το διασπά αυτό. Ο καθένας ζει σε έναν μικρόκοσμο, που επιλέγει από τον απέραντο κόσμο που τον περιβάλλει, διαλέγει τους φίλους του, υιοθετεί επιχειρήματα και τρέφεται από αυτό που έχει επιλέξει ως πραγματικότητα. Αυτές οι νησίδες αυτονομίας , πολλές, διάσπαρτες, αντιφατικές, συγκρουόμενες, είναι η νέα συνθήκη. Η εξουσία μέσα της υποχωρεί και προσέρχεται στις καθιερωμένες από το διαδίκτυο πλέον μεθόδους. Και κοινή λογική και πραγματικότητα τελούν υπό δοκιμασία.
Ανήμποροι όλοι αυτοί (πολιτικές, οικονομικές ελίτ) μπροστά στο σύγχρονο περιβάλλον. Δεν μπορούν ούτε έλεγχο ούτε επιρροή, με την παραδοσιακή έννοια ,να ασκήσουν. Η πολλαπλότητα της δημόσιας και ανεμπόδιστης γνώμης, η ευκολία της διάδοσης , τοποθετεί , ειδικούς και μη , σοβαρούς και μη, στην ίδια αφετηρία. Ακούγεται υπερβολικό και ισοπεδωτικό, αλλά αυτή την μορφή έχουν πάρει τα πράγματα. Η εποχή του αυτονόητα αποδεκτού έχει παρέλθει. Η μάχη είναι απαιτητική και η πειθαρχεία και η αντοχή θα αποδειχθούν τα όπλα σε αυτή την διαδρομή.
Χρειάζεται – ας μου επιτραπεί να σημειώσω – λιγότερη ανησυχία.
Κάθε εποχή είναι μια άλλη, η δική μας, η σύγχρονη μας εντυπωσιάζει για πολλούς λόγους. Όλα θα αφομοιωθούν και μέσα από τη σύγκρουση και τις συγκρούσεις που γεννούν, θα αναπλασθούν. Διαλεκτική είναι η φύση των πραγμάτων.
Ασφαλώς το Σχολείο είναι ένας τόπος εφοδίων κα εξοπλισμού. Της κριτικής σκέψης πρώτα. Αν υπάρξει μια κοινωνία εργασία πάνω σε αυτό, όλα τα σχετικά ζητήματα μοιάζουν πιο βατά.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάθε μεταβολή, όπως αυτός ο εντυπωσιασμός του διαδικτύου, ιδιαίτερα στη ζώνη της πληροφορίας και της πληροφόρησης, από μια προϋπάρχουσα συνείδηση γίνεται δεκτή και αυτή καλείται να το αντιμετωπίσει και να το επεξεργασθεί.
* Ο Λευτέρης Κουσούλης είναι Συγγραφέας και Πολιτικός Επιστήμονας
