Ο ακήρυχτος πόλεμος Ισραήλ-Ιράν με εμπλοκή των ΗΠΑ κατόπιν μιας εύθραυστης εκεχειρίας σταμάτησε και ολόκληρη η υφήλιος ένοιωσε ανακούφιση, γιατί αποφεύχθηκε προσώρας η περαιτέρω εξάπλωση της σύρραξης, η χρήση πυρηνικών μέσων και η προοπτική του τρίτου παγκόσμιου πολέμου. Δεν γνωρίζω ποια θα είναι η επόμενη κίνηση των εμπλεκόμενων κρατών, αλλά αφού αποτράπηκε προς στιγμή ο άμεσος κίνδυνος καλό θα ήταν να εντοπίσουμε τα άμεσα και σοβαρά προβλήματα που απειλούν τη χώρα μας και τους κατοίκους της και να προσπαθήσουμε να προτείνουμε κάποιες λύσεις άσχετα αν μας χαρακτηρίζουν ως «φωνή βοώντος εν τη ερήμω».
Κατά την προσωπική μου άποψη τα σοβαρότερα προβλήματα κατά σειρά προτεραιότητας επίλυσης είναι:
A. Φαίνεται, ότι δρομολογείται η επίλυση των διαφορών μας με την Τουρκία με τη μέθοδο της διεθνούς διαιτησίας από διεθνές δικαστήριο μάλλον του Αμβούργου και όχι της Χάγης. Οι διαφορές μας με τη γείτονα είναι διαχρονικές, αρχικά μόνο για την οριοθέτηση της μεταξύ των δύο χωρών ΑΟΖ, αλλά συνεχώς λόγω της ενδοτικότητάς μας η Τουρκία πρόσθετε καινούργια αιτήματα, όπως με τις μη ανατολικά του Πρίνου γεωτρήσεις, που αποδεχθήκαμε με το περίφημο mea culpa του Α. Παπανδρέου, τη μη επέκταση των χωρικών μας στο Αιγαίο με την απειλή του casus belli, τη διεκδίκηση των βραχονησίδων στο Αιγαίο, το γκριζάρισμα των Ιμίων, τον αφοπλισμό των νησιών, το τουρκολιβυκό σύμφωνο, το σταμάτημα της ηλεκτρικής σύνδεσης Κρήτης-Κύπρου και την αναγνώριση τουρκικής και όχι μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη. Σε μια συμβιβαστική επίλυση των διαφορών τα εκατέρωθεν μέρη κάτι κερδίζουν από αυτή, εμείς όμως δεν πρόκειται να κερδίσουμε τίποτα, γιατί δεν διεκδικούμε τίποτα, οπότε ένας συμβιβασμός ή διαιτητική απόφαση θα είναι σε βάρος μας. Συνεπώς, το μόνο που μπορούμε να συμφωνήσουμε με τη γείτονα είναι η οριοθέτηση της μεταξύ μας ΑΟΖ με απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας(UNCLOS). Προς το παρόν επιμένουμε στη ρητορική των «ήρεμων νερών» παρά τις συνεχείς τούρκικες προκλήσεις και τους χάρτες, που διχοτομούν το Αιγαίο.
B. Ανοικτή και χωρίς προοπτική άμεσης επίλυσης παραμένει η οριοθέτηση της ΑΟΖ με τη Λιβύη, αφενός γιατί στερείται κεντρικής κυβέρνησης, οι δε δύο προσωρινές κυβερνήσεις στερούνται διεθνούς νομιμοποίησης για τη σύναψη διεθνών συμβάσεων, αφετέρου γιατί η οριοθέτηση της ΑΟΖ προϋποθέτει κατάργηση του τουρκολιβυκού μνημονίου στην οποία η Τουρκία αντιδρά και ήδη άρχισαν οι σεισμικές έρευνες για την ανεύρεση υδρογονανθράκων σε αμφισβητούμενη περιοχή. Πολύ θετικά όμως για τη χώρα μας αποτελούν τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο παραβιάζει δικαιώματα τρίτων χωρών, δηλαδή της χώρας μας. Η αναφορά αυτή δεν ακυρώνει το μνημόνιο, αλλά ενισχύει τη θέση μας, ότι το μνημόνιο είναι μη νόμιμο και μπορεί να αποτελέσει τη βάση για την επιβολή κυρώσεων στις χώρες, που το υπόγραψαν. Επειδή η επίθεση είναι η καλύτερη άμυνα η Τουρκία και η Λιβύη με ανακοινώσεις τους μάς επιτέθηκαν, ότι εμείς και η Ε.Ε. παραβιάζουμε το Διεθνές Δίκαιο χωρίς να προσδιορίζουμε ποιο και φυσικά όχι την UNCLOS, που αναγνωρίζει ΑΟΖ στα νησιά.
C. Η παράνομη μετανάστευση που ταλαιπωρεί τη χώρα μας πολλά χρόνια ξεκίνησε στην αρχή από την Τουρκία μέσω Έβρου, στη συνέχεια στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου με αρχή από τη Λέσβο, τώρα με ελεγχόμενες ροές σε Ρόδο και Καστελόριζο. Τελευταία έχει σημειωθεί τεράστια αύξηση των παρανόμων μεταναστών στην Κρήτη και κυρίως στη νήσο Γαύδο με θαλάσσιες διαδρομές από τη Λιβύη με αποτέλεσμα οι επιχώριες αρχές να αδυνατούν να διαχειριστούν το πρόβλημα διαμονής - διατροφής αλλά και τα αιτήματά τους για την παροχή προσφυγικού ασύλου. Δεν υπάρχουν στην περιοχή αρκετά κέντρα διαμονής και ταυτοποίησης προσφύγων (hotspot) και ως εκ τούτου οι Αρχές τους διασπείρουν σε πλησιέστερους οικισμούς, γεγονός που έχει προκαλέσει ενόχληση και ανησυχία στους εντόπιους και ενέχει κινδύνους. Σαφώς η πιο αποτελεσματική αποτροπή του μεταναστευτικού κύματος είναι η παρεμπόδιση στον τόπο εξόδου, αλλά αυτό απαιτεί τη συνεργασία των τοπικών κυβερνήσεων της Λιβύης, πίσω από τις οποίες υποκρύπτεται η Τουρκία, άρα λύση ανέφικτη. Ο Πρωθυπουργός είπε ότι θα στείλει πολεμικά πλοία έξω από τα χωρικά ύδατα της Λιβύης, ώστε οι βάρκες των διακινητών να γυρίσουν πίσω. Η κίνηση του Πρωθυπουργού είναι θετική, γιατί δηλώνουμε την παρουσία μας στη διαφιλονικούμενη περιοχή, αμφιβάλλω όμως αν η αποστολή πολεμικών πλοίων είναι επαρκές αποτρεπτικό μέσο της διακίνησης των μεταναστών, γιατί τα πλοία δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν βία και οι διακινητές δεν θα υπακούσουν στην εντολή με τη ντουντούκα «γυρίστε πίσω» εκτός του ότι αν βυθιστούν οι βάρκες των μεταναστών είμαστε υποχρεωμένοι να τους περισυλλέξουμε ως ναυαγούς. Η δικαστική απέλαση των παρανόμων μεταναστών δεν θα λειτουργήσει, γιατί οι χώρες εξόδου δεν τους δέχονται. Η μόνη λύση είναι να δημιουργηθεί ένα τεράστιο hotspot σε ένα έρημο νησί, που θα παραμένουν μέχρι οι ίδιοι αποφασίσουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους ή όπου τους δέχονται.
D. Η ακρίβεια του κόστους ζωής αυξάνεται ανεπαίσθητα καθημερινά και την υφίσταται μεγάλο μέρος του πληθυσμού κυρίως αυτοί που έχουν σταθερά εισοδήματα από εργασία ή σύνταξη, που δεν επαρκούν, η δε κατάσταση επιδεινώνεται για αυτούς που στερούνται ιδιόκτητης κατοικίας, γιατί πλέον το κόστος του ενοικίου απορροφά το 40% του εισοδήματος, οι δε αυξήσεις των μισθών υπολείπονται της αύξησης του πληθωρισμού. Σε γενικές γραμμές το 1/3 του πληθυσμού όχι μόνο δεν έχει οικονομικό πρόβλημα με εισόδημα από μαύρο χρήμα, αλλά επιδεικνύει τον πλούτο του, το 1/3 τα φέρνουν βόλτα με την εργασία ή τις συντάξεις του ζευγαριού και το 1/3 είναι κάτω του ορίου της φτώχειας και επιβιώνουν με συνδυασμούς.
Φοβάμαι, ότι δεν υπάρχουν ρηξικέλευθες λύσεις και οποιοδήποτε οικονομικό μέτρο που λαμβάνεται είναι μερεμέτι στο σαθρό οικοδόμημα της οικονομίας, που εξαρτάται απόλυτα από τις γεωπολιτικές συνθήκες και σε μια χώρα που δεν είναι αυτάρκης, γιατί δεν φρόντισε την πρωτογενή παραγωγή. Διαχρονικά οι κυβερνήσεις για λόγους επικοινωνιακούς εμφανίζουν οικονομικές επιτυχίες, γιατί όπως είπε ο Γέρος της Δημοκρατίας Γ. Παπανδρέου, στην Ελλάδα ευημερούν οι αριθμοί, ενώ στην πραγματικότητα παρά τη φαινόμενη ανάπτυξη η οικονομία βρίσκεται στα επίπεδα του 2010 με τον θάνατο του εμποράκου και τη συρρίκνωση της μεσαίας τάξης και η ακρίβεια δεν καταπολεμιέται με εκκλήσεις στο εμπόριο για αυτοσυγκράτηση στις τιμές.
E. Φυσικά, τα προβλήματα της χώρας είναι ατελείωτα και διαρκώς δημιουργούνται νέα, αυτό όμως μας δίνει τη δυνατότητα να επανέλθομε στην πρώτη ευκαιρία.
* Ο Λέανδρος Τ. Ρακιντζής είναι Αρεοπαγίτης ε.τ.
