Άκουσα πρόσφατα μια γνωστή δημοσιογράφο να λέει με σκανδαλισμένο ύφος και περισσή αγανάκτηση "Μα να βγάζει η δικαιοσύνη δελτία τύπου;" και το συνέδεσε αυτό με την κρίση του θεσμού και την έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτών, ενώ επέμενε σε όλη τη διάρκεια της εκπομπής να εκτοξεύει κάθε είδους λίβελο εναντίον της δικαιοσύνης... Σε άλλο κανάλι, ένας δημοσιογράφος αναρωτήθηκε «Μα πού έχουμε φτάσει; Να βγάζει δελτίο τύπου το δικαστήριο;»
Ας ενημερώσουμε τους εν λόγω δημοσιογράφους ότι σύμφωνα με τον νόμο 4938/2022 (Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών) όλα τα μεγάλα δικαστήρια και εισαγγελίες οφείλουν να έχουν εκπρόσωπο Τύπου, που ορίζεται ανά τριετία από την ολομέλεια των δικαστών ή εισαγγελέων του κάθε δικαστηρίου ή εισαγγελίας, η οποία ορίζει και τις αρμοδιότητές του. Ο θεσμός των εκπροσώπων Τύπου των δικαστηρίων θεσπίστηκε και στη χώρα μας σύμφωνα με όσα ήδη ισχύουν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, όπου τα γραφεία τύπου των δικαστηρίων είναι αυτονόητα εδώ και πολλά χρόνια. Παραπέμπω στις σχετικές εκθέσεις του Οργανισμού ENCJ, όπου γίνεται και σύγκριση των βέλτιστων πρακτικών. Είμαστε και σε αυτό – δυστυχώς – τελευταίοι...
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νόμου, επιδιώκεται η ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στη δικαιοσύνη μέσω της θέσπισης του θεσμού του εκπροσώπου Τύπου, ώστε ο Τύπος να εκπληρώνει τη συνταγματική και κοινωνική αποστολή του, έχοντας πρόσβαση στο σύνολο των αναγκαίων πληροφοριών, με έγκυρο και αξιόπιστο τρόπο.
Αυτό έγινε ήδη πριν τρία χρόνια και, παρά τις δυσκολίες, τα πρώτα δειλά βήματα του θεσμού έχουν ξεκινήσει, ώστε ο Τύπος (και κατ’ επέκταση το κοινό) να λαμβάνει αξιόπιστες πληροφορίες απευθείας από τη δικαιοσύνη.
Απαντήθηκε, λοιπόν, η απορία των ανωτέρω δημοσιογράφων...
Όμως, είναι δυνατόν άνθρωποι που η δουλειά τους είναι να ενημερώνουν τους πολίτες να είναι εντελώς αδαείς σχετικά με το τί ισχύει; Είναι δυνατόν να επηρεάζεται και να διαμορφώνεται η κοινή γνώμη από ανθρώπους που τελούν σε πλήρη άγνοια;
Συχνά, η ανωτέρω «ενόχληση» για την ομιλούσα δικαιοσύνη εκφράζεται από τους ίδιους που επιδίδονται στο να προσάπτουν στη δικαιοσύνη ανυπόστατες κατηγορίες, χωρίς στοιχειώδη έλεγχο της αλήθειας και της λογικής συνέπειας των λεγομένων τους, όπως έχουν υποχρέωση. Η στάση αυτή προκαλεί απορία σε κάθε στοιχειωδώς σκεπτόμενο πολίτη και δυστυχώς σύγχυση σε πολλούς που δεν έχουν τον χρόνο να διερευνούν την ανακρίβεια κάθε παραπλανητικής πληροφορίας.
Σε μία δημοκρατική, σύγχρονη, πολιτισμένη, δυτική κοινωνία, το άσυλο παραπληροφόρησης και ασυναρτησίας που απολαμβάνουν διάφοροι στρατευμένοι, μη ανεξάρτητοι δημοσιολογούντες θα είχε λήξει προ πολλού.
Οι ανωτέρω θα πρέπει να συνηθίσουν στην ιδέα ότι η δικαιοσύνη μπορεί από μόνη της να ενημερώνει τους πολίτες για τον τρόπο λειτουργίας της και δεν χρειάζεται διαδρομιστές και αποκλειστικές πληροφορίες. Οι πολίτες δικαιούνται να έχουν ενημέρωση επίσημη, θεσμική και κυρίως από τον ίδιο τον φορέα της δικαιοσύνης, από τους δικαστές, και όχι από δημοσιολογούντες που ισχυρίζονται ότι με κάποιον μίλησαν off the record (διότι αυτό ήταν μέχρι τώρα η ενημέρωση).
Η Ελλάδα είναι δημοκρατία, με Σύνταγμα, θεσμούς και δικαιώματα. Κάθε λόγος έχει αντίλογο και κάθε παραπληροφόρηση μπορεί να αποκαθίσταται. Καμία εξουσία δεν είναι ανεξέλεγκτη και ειδικά όχι η τέταρτη, η μη προβλεπόμενη, αλλά πανίσχυρη.
Σιγά σιγά η Δικαιοσύνη μας στέκεται στα πόδια της και σταματάει να είναι σάκος του μποξ και βολικό εργαλείο για κάθε είδους επιδίωξη.
Σε μια αίθουσα δικαστηρίου, τα ψέματα και οι παραλογισμοί ελέγχονται και απορρίπτονται. Ο δε εκφέρων αυτά χάνει την υπόθεση και πληρώνει δικαστικά έξοδα. Στον δημόσιο λόγο, ο παραλογισμός, η παραπλάνηση, οι συκοφαντίες, η συνωμοσιολογία μπορεί να καταρριφθούν σε βάθος χρόνου, αλλά δεν έχουν άμεσες συνέπειες, ενώ αντίθετα μπορεί να αποφέρουν άμεσα οφέλη. Καλό θα ήταν για την κοινωνία μας, οι αρχές που διέπουν μια δικαστική διαδικασία να εφαρμόζονταν συνολικά στην κοινωνική ζωή: ορθός λόγος, ίσα δικαιώματα όλων, νομιμότητα, δικαίωμα λόγου και αντιλόγου, τάξη, ευπρέπεια και σεβασμός κάθε προσωπικότητας.
Η ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ είναι το παράδειγμα για την υπόλοιπη κοινωνία και το μοναδικό σοβαρό εμπόδιο σε όποιον δεν θέλει να σέβεται τους κανόνες ή διαστρεβλώνει προς όφελός του την αλήθεια.
Τείνει πλέον να γίνει αποδεκτό για τα ΜΜΕ ότι οι δικαστές πρέπει να ανέχονται την καθύβρισή τους και τη συκοφάντησή τους αδιαμαρτύρητα, ως μέρος της δουλειάς...
Ας θυμίσω δυο πράγματα: Για να γίνει κάποιος δικαστής, πρέπει για πάρα πολλά χρόνια να μελετάει και να είναι άριστος στην επιστήμη του. Όταν τελικά γίνεται δικαστής, μετά από μια μακρά σειρά αξιολογήσεων, εξακολουθεί να ελέγχεται συνεχώς με πολλούς διαφορετικούς τρόπους: από τον πρόεδρό του, τον διευθύνοντα του δικαστηρίου, τον επιθεωρητή από το ανώτατο δικαστήριο, τον επιθεωρητή από το εφετείο, τον Γενικό Επίτροπο, το πειθαρχικό συμβούλιο κλπ.
Κάθε απόφαση κρίνεται στις επιθεωρήσεις, δημοσιεύεται σε πλατφόρμα, όπου φαίνεται σε όλους τους άλλους δικαστές, και υπόκειται σε σειρά ενδίκων μέσων.
Η εικόνα των δημοσκοπήσεων δεν έχει την παραμικρή σχέση με την αληθινή κατάσταση της δικαιοσύνης. Άλλα είναι τα πραγματικά προβλήματα, για τα οποία κανείς δεν μιλάει.
Τις δημοσκοπήσεις διεξάγουν, παρουσιάζουν και σχολιάζουν, μεταξύ άλλων, και οι ίδιοι που ολημερίς συκοφαντούν και υποσκάπτουν τη δικαιοσύνη και που σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν όφελος από την υπονόμευσή της, εφόσον προωθούν μονόπλευρα κομματικά συμφέροντα και συγκεκριμένες πολιτικές ή άλλες στοχεύσεις. Δηλαδή, οι ίδιοι που προκαλούν με δόλιους τρόπους την έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτών προς τον θεσμό της δικαιοσύνης, είναι αυτοί που επικαλούνται στη συνέχεια την έλλειψη εμπιστοσύνης που οι ίδιοι προκάλεσαν ή προσπαθούν να προκαλέσουν!
Αυτό που έχει αρχίσει να αλλάζει είναι ότι η μέχρι πρότινος εντελώς βουβή δικαιοσύνη τώρα έχει αρχίσει δειλά-δειλά να μιλάει και να αποκαθιστά την αλήθεια. Είναι χαρακτηριστικός ο εκνευρισμός αυτών, των οποίων περιορίζεται η ασυδοσία του να μπορούν να εκτοξεύουν ανακρίβειες σε βάρος του θεσμού, αδιαφορώντας αν έτσι υποσκάπτουν το θεμέλιο της ίδιας της κοινωνίας.
Ο θεσμός των εκπροσώπων τύπου είναι πρόσφατος και ακόμη δεν έχει αξιοποιηθεί πλήρως. Θα πρέπει να οργανωθεί και να ισχυροποιηθεί άμεσα. Εύχομαι αυτό να γίνει σύντομα και να γίνουμε μια σύγχρονη χώρα, στην οποία οι πολίτες θα ενημερώνονται για τα θέματα της δικαιοσύνης σοβαρά, θεσμικά και υπεύθυνα από τους αρμόδιους και όχι από στρατευμένους, μη ανεξάρτητους δημοσιολογούντες και σίγουρα όχι από το Facebook και το Twitter.
Δεν αναφέρομαι ειδικά στο σήμερα. Πριν λίγα χρόνια, μια εισαγγελέας, στο πλαίσιο μιας δίκης που χρησιμοποιούνταν για πολιτικά παιχνίδια, είχε κάνει την πρότασή της, που δεν συμφωνούσε με τις κραυγές του διαδικτυακού και μιντιακού όχλου. Με συνοπτικές διαδικασίες, διαπομπεύθηκε, η φωτογραφία της αναρτήθηκε σε ιστοσελίδες, η ζωή της έγινε φύλλο και φτερό. Ποιά ήταν αυτή που τόλμησε να έχει άποψη διαφορετική από του όχλου;
Έχει αρχίσει εδώ και καιρό η προσπάθεια υπονόμευσης του θεσμού της δικαιοσύνης… Δεν είναι βολικός για κάποιους. Εξ ου και η επίμονη όσο και εξωφρενική προσπάθεια να διεξάγονται κατασκευασμένες «δίκες» σε τηλεοπτικά στούντιο, ιστοσελίδες και social media και όχι στις αίθουσες των δικαστηρίων με τις εγγυήσεις του Συντάγματος και των νόμων.
Υπάρχει, όμως, και μια εναλλακτική. Ο θεσμός της δικαιοσύνης άρχισε να εμφανίζεται όταν οι άνθρωποι οργανώθηκαν σε κοινωνίες και ιδίως με την έναρξη της γεωργικής επανάστασης και τη δημιουργία των πόλεων. Ίσως τελικά δεν είναι τόσο χρήσιμος θεσμός. Ίσως μπορούμε απλά να γυρίσουμε τον χρόνο αρκετές χιλιάδες χρόνια πίσω και να επιστρέψουμε σε προπολιτισμικό στάδιο. Να καταργήσουμε δικαστήρια και δικαστές, αφού καμιά φορά δεν μας αρέσουν οι αποφάσεις τους, και απλώς να κυνηγιόμαστε στους δρόμους και να χτυπάμε ο ένας τον άλλο. Είναι και αυτό μια κάποια λύσις...
Σημείωση εν είδει υστερογράφου: Τα διοικητικά δικαστήρια, τα οποία υπηρετώ, ελέγχουν κάθε χρόνο δεκάδες χιλιάδες πράξεις κρατικών αρχών και πολλές χιλιάδες εξ αυτών ακυρώνονται ως παράνομες. Τα διοικητικά δικαστήρια αποτελούν τον θεσμό που ελέγχει τη νομιμότητα της δράσης της εκτελεστικής εξουσίας και θέτουν ένα πανίσχυρο και ανεξάρτητο θεσμικό ανάχωμα σε κάθε αυθαιρεσία, υπηρετώντας αυτή την αποστολή αποτελεσματικά εδώ και εκατό χρόνια, στο διάστημα των οποίων έχουν δικαιώσει εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες, επιχειρήσεις, φορολογούμενους, ασφαλισμένους, συνταξιούχους, αλλοδαπούς...
Αυτό είναι κάτι που αξίζει σεβασμού...
* O Δήμος Χρυσός είναι Εφέτης Διοικητικών Δικαστηρίων
