Εξακολουθεί να υπάρχει μαύρος καπνός από την Κωνσταντινούπολη, όπου πραγματοποιήθηκε ο δεύτερος γύρος απευθείας συνομιλιών μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας το Σαββατοκύριακο.
Το μόνο αποτέλεσμα που επιτεύχθηκε μεταξύ των δύο πλευρών αφορά μια νέα ανταλλαγή αιχμαλώτων, χιλίων από κάθε πλευρά, με δυνατότητα προσθήκης 200 κάτω των 25 ετών ή σοβαρά τραυματιών, καθώς και 6 χιλιάδων πτωμάτων από κάθε πλευρά, στρατιωτών που σκοτώθηκαν για να ανακτηθούν κατά τη διάρκεια μιας εκεχειρίας δύο ή τριών ημερών σε προκαθορισμένες περιοχές του μετώπου. Κατά τα λοιπά, όπως ήταν αναμενόμενο, η συνάντηση δεν έκανε τίποτα άλλο παρά να φωτογραφίσει την απόσταση μεταξύ των δύο μερών.
Είναι αδύνατο όχι μόνο να συμφωνήσουμε σε κατάπαυση του πυρός, αλλά και να συμφωνήσουμε στην επιστροφή 339 παιδιών από την Ουκρανία που απήχθησαν σύμφωνα με το Κίεβο -«σώθηκαν» σύμφωνα με τη Μόσχα «με κόστος τη ζωή τους από τους στρατιώτες μας».
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι επαναλαμβάνει ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν «δεν πρέπει να επιτύχει τίποτα», αλλά επιβεβαιώνει την προθυμία να έχει απευθείας συνάντηση με τον Ρώσο ομόλογό του, την οποία, ωστόσο, το Κρεμλίνο απορρίπτει. Παρά το κλίμα γενικής δυσπιστίας, ο οικοδεσπότης Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δήλωσε «σίγουρος» και επανέλαβε την πρόθεσή του να οργανώσει μια τριμερή ειρηνευτική σύνοδο κορυφής με τον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι, τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν και τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, μια πρωτοβουλία που χαιρέτισε ο Λευκός Οίκος.
Αλλά η υπόθεση αυτή, στο σημερινό πλαίσιο, και μετά τη μαζική επίθεση με δρόνους από το Κίεβο κατά ρωσικών αεροδρομίων, φαίνεται πιο απομακρυσμένη από ποτέ.
Δεν βιάζεται η Μόσχα
Ρώσοι και Ουκρανοί έχουν μιλήσει μεταξύ τους. Αλλά με μια πιο προσεκτική εξέταση, δεν υπάρχει κάτι περισσότερο από αυτήν τη διαπίστωση.
Κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής στην Κωνσταντινούπολη, η Μόσχα παρουσίασε ένα μνημόνιο με το οποίο ζητά την επίλυση των βασικών αιτιών της σύγκρουσης. Οι όροι του μνημονίου σε καμία περίπτωση δεν προμηνύουν ταχεία παύση των εχθροπραξιών.
Το Κρεμλίνο - σύμφωνα με το Axios - θέτει αρκετές απαιτητικές προϋποθέσεις για την εφαρμογή μιας εκεχειρίας σε δύο φάσεις.
Σε μια πρώτη φάση, προσωρινής διάρκειας ενός μήνα, η ρωσική πλευρά θέτει ως όρους την άρση του στρατιωτικού νόμου στο Κίεβο και την αποστράτευση των ουκρανικών στρατευμάτων από τις τέσσερις περιοχές του νοτιοανατολικού τμήματος της χώρας, οι οποίες έχουν εν μέρει καταληφθεί από τους Ρώσους (Λουχάνσκ, Ντονέτσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα).
Σε μια δεύτερη φάση για την επίτευξη οριστικής ειρήνης -η οποία περιλαμβάνει επίσης την επανέναρξη των εμπορικών σχέσεων- η Μόσχα, ζητά να συμπεριληφθούν στους όρους, αιτήματα τα οποία έχουν ήδη διατυπωθεί αρκετές φορές από την αρχή της εισβολής, δηλ. ουκρανική ουδετερότητα, απαγόρευση κάθε στρατιωτικής δραστηριότητας και προμήθειας όπλων από τρίτες χώρες, όριο στον αριθμό των στρατευμάτων και των όπλων του τακτικού στρατού, επιβεβαίωση του καθεστώτος του «μη πυρηνικού» έθνους. Επιπλέον, σύμφωνα με τη ρωσική πρόταση, το Κίεβο θα αναμενόταν να προκηρύξει προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές εντός 100 ημερών, από την έναρξη αυτής της φάσης.
Συνολικά, η πρόταση επιβεβαιώνει, την έλλειψη βίας της Μόσχας να τερματίσει σύντομα τις εχθροπραξίες, όπως και την απόσταση μεταξύ των δυο μερών, καθώς οι Ουκρανοί έχουν κατά καιρούς απορρίψει αυτές τις προτάσεις. Ωστόσο, το Κίεβο ανακοίνωσε ότι θα χρειαστεί μια εβδομάδα για να εξετάσει το έγγραφο.
Η Μόσχα στον Ιστό του Κιέβου;
Την παραμονή της συνάντησης στην Κωνσταντινούπολη, η Ουκρανία είχε ξεκινήσει την επιχείρηση Web (Ιστός της Αράχνης). Ένα πολύ σκληρό πλήγμα καταφέρθηκε στις ρωσικές αεροπορικές δυνάμεις, με το οποίο καταστράφηκαν τουλάχιστον 5 βαρέα στρατηγικά βομβαρδιστικά (4 Tu-95 και 1 υπερηχητικό Τu-22M3), 1 έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου (Α-50 Mainstay αντίστοιχο των Δυτικών AWACS) όπως και άλλα αεροσκάφη. Τα συνολικά βομβαρδιστικά αυτών των τύπων εκτιμώνται σε 135, και είναι αναντικατάστατα, (msn -Harrison Kass), είτε διότι έχει παύσει η παραγωγή τους (Tu-95), είτε διότι η τρέχουσα κατάσταση της ρωσικής πολεμικής βιομηχανίας δεν το επιτρέπει.
Η επίθεση, η οποία προετοιμαζόταν για ενάμιση χρόνο, πραγματοποιήθηκε μέσω 117 μη επανδρωμένων αεροσκαφών, κρυμμένων σε ξύλινα κοντέινερ πάνω σε φορτηγά σταθμευμένα όχι μακριά από τις αεροπορικές βάσεις, μεταξύ των οποίων η Olenja, κοντά στο Murmansk, και η Belaja, στην περιοχή του Ιρκούτσκ, χιλιάδες χιλιόμετρα από τα ουκρανικά σύνορα. Η ουκρανική υπηρεσία ασφαλείας, SBU, εξήγησε ότι, την κατάλληλη στιγμή, οι στέγες των μεταφερόμενων κιβωτίων άνοιξαν εξ αποστάσεως και τα drones απογειώθηκαν για να χτυπήσουν τους στόχους τους.
Η επίθεση, που σχεδιάστηκε την παραμονή των διαπραγματεύσεων για να επιτρέψει στους Ουκρανούς να ενισχύσουν τη θέση τους – ή να οδηγήσουν τη συνάντηση σε ναυάγιο -σημειώνουν οι New York Times, «έχει βλάψει τις στρατηγικές δυνατότητες της Μόσχας. Αλλά εξίσου σημαντικό είναι, ότι κατέδειξε την ικανότητα και την αποφασιστικότητα της Ουκρανίας, να χτυπήσει σχεδόν οπουδήποτε στην ενδοχώρα της Ρωσίας και να καταστρέψει μαχητικά-βομβαρδιστικά ικανά να μεταφέρουν πυρηνικά όπλα, κόστους περίπου $100 εκατ. ή περισσότερο, ανά μονάδα, με drones τα οποία κοστίζουν μόλις $ 600 δολάρια το ένα.
Οι ουκρανικές υπηρεσίες εκτιμούν τις συνολικές ζημιές που προκλήθηκαν στα ρωσικά αεροσκάφη και εγκαταστάσεις σε 6 δισ. ευρώ. Εύλογα βέβαια, γεννάται και ένας προβληματισμός για τις δυνατότητες εσωτερικής ασφάλειας της Ρωσίας, αν ληφθεί υπόψη ο περίπλοκος χαρακτήρας και η έκταση του όλου ουκρανικού εγχειρήματος.
Μήνυμα στον Πούτιν
Αυτό που ορισμένοι Ρώσοι μπλόγκερ και αναλυτές αποκαλούν «Περλ Χάρμπορ της Μόσχας», έχει καταφέρει ένα στρατηγικό πλήγμα στη ρωσική στρατιωτική αεροπορία και ένα συμβολικό πλήγμα στον Ρώσο πρόεδρο. Μόλις δύο ημέρες αργότερα, οι ουκρανικές υπηρεσίες ασφαλείας πραγματοποίησαν άλλη μια τολμηρή επιχείρηση, χτυπώντας για τρίτη φορά από την αρχή της σύγκρουσης, τη γέφυρα του Κερτς, η οποία συνδέει τη χερσόνησο της Κριμαίας με την ηπειρωτική Ρωσία.
Η έκρηξη, που προκλήθηκε με την τοποθέτηση άνω των 1000 κιλών TNT γύρω από τους πυλώνες που στηρίζουν τη δομή, δεν προκάλεσε θύματα, αλλά αποτελεί άλλο ένα σοβαρό πλήγμα στον μύθο του ρωσικού άτρωτου. Η οδογέφυρα είχε κατασκευαστεί κατ' εντολή του Ρώσου προέδρου μετά την προσάρτηση της χερσονήσου το 2014.
«Η γέφυρα της Κριμαίας είναι ένας απολύτως νόμιμος στόχος», καθώς κατασκευάστηκε για να συνδέσει τη Ρωσία με το κατεχόμενο ουκρανικό έδαφος και να χρησιμεύσει ως «υλικοτεχνική αρτηρία για τον ανεφοδιασμό» του ρωσικού στρατού, εξήγησε ο επικεφαλής της ουκρανικής υπηρεσίας πληροφοριών SBU, Βασίλ Μαλιούκ.
Η βλάβη και στη δομή της γέφυρας, στόχευε να επιβεβαιώσει αυτό που προέκυψε την Κυριακή, δηλαδή ότι σε αντίθεση με το αφήγημα που την θέλει να προορίζεται για μια αναπόφευκτη νίκη, η Ρωσία έχει τα τρωτά της σημεία, τα οποία το Κίεβο δεν θα διστάσει να εκμεταλλευτεί.
Το μήνυμα για τον Πούτιν είναι σαφές – παρατηρεί ο Paul Sonne. «Ακόμη και αν η Ουκρανία δεν είναι πλέον σε θέση να προχωρήσει στο πεδίο της μάχης», η συνέχιση του πολέμου εξακολουθεί να δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους για τη Μόσχα.
Το Κίεβο γιορτάζει μια τακτική επιτυχία και στέλνει ένα μήνυμα στους διεθνείς εταίρους του και στον κουρασμένο από τον πόλεμο ουκρανικό λαό.
Ταυτόχρονα, επιβάλλεται ένα ψυχολογικό και οικονομικό κόστος στη Ρωσία, αφού σε ένα κλίμα φόβου και αβεβαιότητας, κάθε φορτηγό θα μπορούσε δυνητικά να συνιστά απειλή και κάθε οδηγός έναν δυνητικό σαμποτέρ.
Οι ρωσικές αρχές θα αναγκαστούν να ενισχύσουν τους εσωτερικούς ελέγχους, επιβραδύνοντας την εφοδιαστική αλυσίδα των στρατευμάτων τους και επιβαρύνοντας περαιτέρω ένα ήδη πιεσμένο σύστημα. Ωστόσο, το Κίεβο δεν μπορεί να χαίρεται πάρα πολύ. Πέτυχε ένα σημαντικό τακτικό πλήγμα, αλλά όπως φάνηκε από την περσινή επιχείρηση στο Κουρσκ, δεν διαθέτει τον κρίσιμο παράγοντα αλλαγής, ο οποίος θα επηρέαζε θετικά το πεδίο υπέρ των Ουκρανών. Θα είναι μια μάλλον μακρά σύγκρουση με μεταπτώσεις και ίσως με εκπλήξεις, όπως η ιστορία διδάσκει.
* Ο Νικήτας Σίμος είναι Οικονομολόγος, Γεωπολιτικός Αναλυτής
