Το πρόσωπο του Γιάσερ Αμπού Σαμπάμπ παίζει σε όλα τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης και στα παλαιστινιακά μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ο ίδιος αυτοχαρακτηρίζεται ως «ανθρωπιστής» και «απελευθερωτής». Μέλη διεθνών οργανώσεων ανθρωπιστικής βοήθειας όμως ισχυρίζονται ότι ήταν ο άνθρωπος που κρυβόταν πίσω από τη συστηματική λεηλασία της βοήθειας που εισερχόταν στη Λωρίδα της Γάζας το περασμένο φθινόπωρο.
Ορισμένοι κάτοικοι της Γάζας -αναλυτές, αλλά και μέλη της φυλής του- λένε ότι είναι αρχηγός συμμορίας και ότι έχει σχέσεις με τον ισραηλινό στρατό. «Ο Γιάσερ Αμπού Σαμπάμπ δεν εκπροσωπεί εμάς. Εκπροσωπεί μόνο τον εαυτό του», δήλωσε ο Άντελ αλ-Ταραμπίν, ηγέτης της φυλής Βεδουίνων Ταραμπίν στην οποία ανήκει ο Αμπού Σαμπάμπ. Τον χαρακτηρίζει δε, ληστή.
Ωστόσο, τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης τον παρουσιάζουν ως εναλλακτική λύση στη Χαμάς. Τους τελευταίους μήνες, ο Αμπού Σαμπάμπ παρουσιάζεται ως το «πρόσωπο» της ισραηλινής πρωτοβουλίας που έχει στόχο την ενδυνάμωση των παλαιστινιακών φυλών, την αποδυνάμωση της Χαμάς και, κατά τους επικριτές της προσπάθειας, τον διχασμό της παλαιστινιακής κοινωνίας.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε στις αρχές Ιουνίου ότι το Ισραήλ εξοπλίζει μέλη φυλών -μεγάλες και ισχυρές οικογένειες- στη Γάζα με στόχο να λειτουργήσουν ως «αντίβαρα» στη Χαμάς.
«Με βάση τις συμβουλές αξιωματούχων ασφαλείας, υποστηρίζουμε φυλές στη Γάζα που αντιτίθενται στη Χαμάς», δήλωσε ο Νετανιάχου σε βίντεο που δημοσιεύτηκε στον λογαριασμό του στην πλατφόρμα X. «Τι πρόβλημα υπάρχει; Είναι καλό. Σώζει τις ζωές στρατιωτών [των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων]», πρόσθεσε. Ωστόσο, ο Νετανιάχου δεν αναφέρθηκε στον Αμπού Σαμπάμπ ή την πολιτοφυλακή του.
Σε συνέντευξή του τον περασμένο μήνα στην εφημερίδα Washington Post, ο Αμπού Σαμπάμπ αρνήθηκε ότι υποστηρίζεται ή προμηθεύεται όπλα από το Ισραήλ.
«Αυτοί είναι απλώς ισχυρισμοί που διαδίδονται από τη Χαμάς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στα τρομοκρατικά τηλεοπτικά κανάλια της για να κάνουν τους ανθρώπους να μας φοβούνται», δήλωσε. «Θέλουν να πιστέψουν οι άνθρωποι ότι εφαρμόζουμε μια εξωτερική ατζέντα. Αντιθέτως, είμαστε οι κάτοχοι της γης· είμαστε οι ιδιοκτήτες αυτών των περιοχών. Είμαστε η παλαιστινιακή παρουσία», πρόσθεσε.
Αλλά η βάση της πολιτοφυλακής του βρίσκεται σε ένα τμήμα της νοτιοανατολικής Γάζας που βρίσκεται υπό τον έλεγχο των Αμυντικών Δυνάμεων του Ισραήλ (IDF). Και τους τελευταίους μήνες, οι ισραηλινές δυνάμεις απέφυγαν να παρέμβουν όταν ο Αμπού Σαμπάμπ και οι άνδρες του, οπλισμένοι με AK-47, περιπολούσαν σε μια κεντρική οδική αρτηρία της περιοχής και σταματούσαν οχήματα του ΟΗΕ και του Ερυθρού Σταυρού σε αυτοσχέδια σημεία ελέγχου, σύμφωνα με αρκετούς εργαζόμενους ανθρωπιστικών οργανώσεων στη Γάζα.
Η ομάδα του Αμπού Σαμπάμπ είναι μία από τις αρκετές που πλέον κραδαίνουν δημοσίως τα όπλα τους και αμφισβητούν τη Χαμάς, εκμεταλλευόμενες το κενό ασφαλείας που δημιούργησαν τα σφοδρά πλήγματα του Ισραήλ στην αστυνομία της Χαμάς και σε άλλους θεσμούς της Γάζας, σύμφωνα με αναλυτές, εργαζόμενους σε ανθρωπιστικές οργανώσεις και συνεντεύξεις με μέλη αυτών των ένοπλων ομάδων.
Ο ισραηλινός στρατός και το γραφείο του Ισραηλινού πρωθυπουργού, Μπενιαμίν Νετανιάχου, δεν ανταποκρίθηκαν στα αιτήματα της The Washington Post να σχολιάσουν τα παραπάνω.
Αναλυτές και ιστορικοί σημειώνουν ότι η υποστήριξη του Ισραήλ σε διάφορες φυλές της περιοχής δεν είναι κάτι καινούριο, καθώς σε διάφορες περιόδους της ιστορίας του έχει παράσχει όπλα, χρήματα και άλλη υποστήριξη σε τοπικές ομάδες για να διχάσει τους Παλαιστίνιους και να υπονομεύσει τις εθνικές τους φιλοδοξίες.
«Είναι η παλαιότερη αποικιακή στρατηγική που υπάρχει», την οποία το Ισραήλ έμαθε από τους Βρετανούς, εξηγεί ο Ρασίντ Χαλίντι, ομότιμος καθηγητής σύγχρονων αραβικών σπουδών στην έδρα Έντουαρντ Σαΐντ στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Ο ίδιος προσθέτει ότι η τελευταία πρωτοβουλία του Τελ Αβίβ έχει καταφέρει να «σπείρει το απόλυτο χάος», κάτι που θα μπορούσε να περιπλέξει τις προσπάθειες να αναλάβει η Παλαιστινιακή Αρχή τη διακυβέρνηση της Γάζας. Όπως τονίζει, το Ισραήλ θέλει να υπάρχει «μια κατάσταση χάους, γιατί αν οι Παλαιστίνιοι είναι ενωμένοι, τότε ίσως χρειαστεί να διαπραγματευτεί ή να συνδιαλλαγεί πραγματικά μαζί τους».
Ο Νετανιάχου άρχισε να διατυπώνει δημόσια την ιδέα της ενίσχυσης των παλαιστινιακών φυλών ως πιθανών διαδόχων της Χαμάς πέρυσι, σημειώνοντας ότι οι IDF που είχαν παρουσιάσει τη συγκεκριμένη πρόταση και ότι ο ίδιος είχε συμφωνήσει.
Η υποστήριξη του Ισραήλ προς τον Αμπού Σαμπάμπ και άλλους αντιπάλους της Χαμάς στη Γάζα θυμίζει μια ανάλογη προσπάθεια ίδρυσης «Ομάδων» στη Δυτική Όχθη για την αντιμετώπιση της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) τη δεκαετία του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980, σύμφωνα με αναλυτές.
Το Ισραήλ έδωσε χρήματα, διοικητικά προνόμια και παραχώρησε το δικαίωμα οπλοφορίας σε επιλεγμένους εκπροσώπους φυλών σε χωριά σε όλη τη Δυτική Όχθη, σε μια προσπάθεια να δημιουργήσει «φέουδα» που βρίσκονται υπό ισραηλινό έλεγχο και να υπονομεύσει την προοπτική ενός παλαιστινιακού κράτους.
Αυτή η προσπάθεια απέτυχε και μέχρι στιγμής η προσπάθεια για την ενδυνάμωση των φυλών της Γάζας δεν έχει κερδίσει ιδιαίτερη απήχηση στον παλαιστινιακό πληθυσμό.
Στο στόχαστρο της Χαμάς
Ο Αμπού Σαμπάμπ, 35 ετών, προέρχεται από μια μεγάλη φυλή Βεδουίνων που έχει παρουσία σε όλη τη νότια Γάζα, την έρημο Νεγκέβ του Ισραήλ και τη βόρεια περιοχή του Σινά της Αιγύπτου.
Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι αναλυτές λένε ότι ο Αμπού Σαμπάμπ είχε εμπλακεί σε λαθρεμπόριο ναρκωτικών και όπλων πριν από τον πόλεμο και ότι αυτός και ορισμένοι από τους συνεργάτες του είχαν συναλλαγές με το παρακλάδι του Ισλαμικού Κράτους στο Σινά. Μετά τη συνέντευξη στην εφημερίδα The Post, ο Αμπού Σαμπάμπ έλαβε αιτήματα να σχολιάσει αυτούς τους ισχυρισμούς, αλλά δεν ανταποκρίθηκε.
Ο Αμπού Σαμπάμπ έγινε επίσης ιδιαίτερα γνωστός στη Γάζα το φθινόπωρο του 2024, καθώς φέρεται να ήταν ο επικεφαλής μιας εγκληματικής συμμορίας που βρισκόταν πίσω από τις λεηλασίες των φορτηγών που μετέφεραν ανθρωπιστική βοήθεια, όπως έγραφε η εφημερίδα The Post τον Νοέμβριο. Εκείνη την εποχή, είχε δηλώσει ότι η απελπισία του ήταν αυτή που τον ανάγκασε να «κλέβει από τα φορτηγά», αν και αρνήθηκε ότι οι άντρες του επιτίθεντο στους οδηγούς.
Σχεδόν αμέσως μόλις ο Αμπού Σαμπάμπ ήρθε στο προσκήνιο, βρέθηκε στο στόχαστρο της Χαμάς. Στα τέλη του φθινοπώρου, μέλη της μονάδας «Διαπεραστικό Βέλος» που συνδέεται με τη Χαμάς, άρχισαν να στοχοποιούν συγγενείς και συνεργάτες του, σύμφωνα με εργαζόμενους σε ανθρωπιστικές οργανώσεις, ιατρικό προσωπικό και τον λογαριασμό της μονάδας στο Telegram. Η μονάδα μάλιστα σκότωσε τον αδελφό του Αμπού Σαμπάμπ τον Δεκέμβριο, σύμφωνα με υπάλληλο του νεκροτομείου στο Ευρωπαϊκό Νοσοκομείο της Γάζας, όπου μεταφέρθηκε η σορός του.
Στη συνέχεια, όταν τέθηκε σε ισχύ η δίμηνη εκεχειρία τον Ιανουάριο και οι δυνάμεις ασφαλείας της Χαμάς μπόρεσαν να επιχειρούν και πάλι χωρίς τον φόβο των ισραηλινών επιθέσεων, προχώρησαν σε αντίποινα εναντίον δεκάδων μελών της ομάδας του Αμπού Σαμπάμπ, σύμφωνα με βίντεο που δημοσιεύτηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και έναν μάρτυρα.
Μετά από αυτά τα περιστατικά, ο Αμπού Σαμπάμπ και οι άντρες του εξαφανίστηκαν, μέχρι τα τέλη Μαΐου, οπότε και το Ισραήλ ξανάρχισε τον πόλεμο. Η ομάδα του μετονομάστηκε σε «Λαϊκές Δυνάμεις» και τα μέλη της άρχισαν να παρουσιάζονται ως απελευθερωτές που θα μπορούσαν να γλιτώσουν τους κατοίκους της Γάζας από την ισλαμιστική κυριαρχία της Χαμάς.
Το «φεούδο» του Αμπύ Σαμπάμπ
Η ομάδα του Αμπού Σαμπάμπ έχει πλέον αναδειχθεί ως η de facto αρχή στη νοτιοανατολική Γάζα. Έχει στήσει σημεία ελέγχου για να ελέγχει τις πομπές διεθνούς ανθρωπιστικής βοήθειας που εισέρχονται στη Γάζα - σύμφωνα με βίντεο που τραβήχτηκε από την ομάδα του ίδιου του Αμπού Σαμπάμπ, το οποίο κοινοποιήθηκε στην εφημερίδα The Post και επιβεβαιώθηκε από αξιωματούχους των Ηνωμένων Εθνών και της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού - με τον ίδιο να ισχυρίζεται ότι παρέχει υπηρεσίες ασφαλείας στα φορτηγά που μεταφέρουν την ανθρωπιστική βοήθεια. Οι υπηρεσίες του ΟΗΕ και άλλοι διεθνείς οργανισμοί έχουν δηλώσει ωστόσο ότι δεν συνεργάζονται με την ομάδα του.
«Έχει μια ενεργή πολιτοφυλακή, που έχει την πλήρη υποστήριξη του Ισραήλ», δήλωσε αξιωματούχος του ΟΗΕ, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας.
Στις αρχές Ιουνίου, ο Αμπού Σαμπάμπ δήλωσε ότι είχε δημιουργήσει μια προστατευόμενη ζώνη στο ανατολικό τμήμα της πόλης Ράφα, στην οποία θα μπορούσαν να επιστρέψουν οι άμαχοι που εκτοπίστηκαν από την ισραηλινή επίθεση. Σύντομα ξεκίνησε μια εκστρατεία στρατολόγησης για την πρόσληψη προσωπικού σε «διοικητικές και κοινοτικές επιτροπές», συμπεριλαμβανομένων γιατρών και νοσηλευτών, μηχανικών, δασκάλων δημοτικού και ειδικών δημοσίων σχέσεων.
Ο Αμπού Σαμπάμπ δήλωσε στην εφημερίδα The Post τον περασμένο μήνα ότι περισσότεροι από 2.000 άμαχοι ζουν στην περιοχή του, η οποία, όπως είπε, εκτείνεται σε λίγο περισσότερο από δύο μίλια κατά μήκος των συνόρων με την Αίγυπτο. Πρόσθεσε ότι ενώ η πολιτοφυλακή του αριθμεί μόνο 100 μέλη, έχει κατασκευάσει σχολεία, κέντρα υγείας και άλλες πολιτικές υποδομές στην περιοχή αυτή.
«Θέλουμε υποστήριξη από τις ΗΠΑ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα αραβικά κράτη», δήλωσε στην εφημερίδα The Post. «Ελπίζουμε να υποστηρίξουν το όραμά μας και να μας στηρίξουν ώστε να βοηθήσουμε όλους τους ανθρώπους στη Λωρίδα της Γάζας να ζουν όπως εμείς, αναλαμβάνοντας τον έλεγχο των περιοχών μας με αξιοπρέπεια και ανθρωπιά».
Το κενό που άφησε η Χαμάς
Διάφορες οικογένειες με επιρροή διαδραματίζουν εδώ και καιρό σημαντικό ρόλο στην παλαιστινιακή κοινωνία. Στη Γάζα, την επιρροή αυτή ασκεί ένα μείγμα ισχυρών οικογενειακών δικτύων, γνωστών ως χαμούλα, και φυλών Βεδουίνων. Όταν η Χαμάς ανέλαβε τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας το 2007, η ομάδα υπέταξε πολύ γρήγορα αυτές τις φυλές, σύμφωνα με τον Αζμί Κεσάουι, ερευνητή στην International Crisis Group για τη Γάζα.
Από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα, που ξεκίνησε ως απάντηση στις επιθέσεις υπό την ηγεσία της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, το Ισραήλ έχει βάλει στο στόχαστρό του την αστυνομία της Χαμάς και τις δυνάμεις εσωτερικής ασφάλειας, οι οποίες κρατούσαν υπό έλεγχο τούς άλλες ένοπλες ομάδες στη Γάζα.
Η κατάρρευση του νόμου και της τάξης (της Χαμάς) συνοδεύτηκε από αλλεπάλληλους εκτοπισμούς αμάχων από το Ισραήλ, από περιορισμούς στην άκρως απαραίτητη ανθρωπιστική βοήθεια και από επιθέσεις σε κυβερνητικούς θεσμούς, λένε οι αναλυτές. «Το αποτέλεσμα είναι ουσιαστικά μια κοινωνική κατάρρευση», σημειώνει ο Μουχάμαντ Σεχάντα, επισκέπτης ερευνητής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.
Εκτός από την πολιτοφυλακή του Αμπού Σαμπάμπ, αυτό το κενό έχουν καλύψει και άλλες φυλές στη Χαν Γιουνίς και στην Ντέιρ αλ-Μπαλά, οι οποίες κυκλοφορούν δημοσίως με όπλα και απειλούν ή συγκρούονται ευθέως με δυνάμεις που σχετίζονται με τη Χαμάς, σύμφωνα με αναλυτές, εργαζόμενους σε ανθρωπιστικές οργανώσεις και συνεντεύξεις με μέλη των ένοπλων αυτών ομάδων.
Αλλά ο Αμπού Σαμπάμπ, καθώτι «σεσημασμένος», δεν μπορεί να κυκλοφορήσει άνετα εκτός της περιοχής του που βρίσκεται υπό ισραηλινή στρατιωτική προστασία, καθώς κινδυνεύει να συλληφθεί ή να δολοφονηθεί από τη Χαμάς ή συνδεόμενες με αυτήν μονάδες. Η Χαμάς και οι σύμμαχοί της στη Γάζα έχουν εκδώσει εντάλματα σύλληψης για τον Αμπού Σαμπάμπ και τους συντρόφους του.
Ο ίδιος υποβαθμίζει τη σημασία αυτών των ενταλμάτων, λέγοντας: «Δεν αναγνωρίζουμε τους τρομοκράτες ούτε τη νομιμότητά τους».
Σημαντικοί κίνδυνοι
Πρώην μέλη του ισραηλινού κατεστημένου ασφαλείας έχουν υποστηρίξει πάντως ότι οι διάφορες φυλές στη Γάζα δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία θεωρείται από τις περισσότερες δυτικές και αραβικές χώρες ως η μόνη βιώσιμη εναλλακτική λύση διακυβέρνησης αντί της Χαμάς στον θύλακα.
Όπως σημειώνει δε ο Μάικλ Μίλστεϊν, πρώην σύμβουλος του ισραηλινού στρατού σε παλαιστινιακά θέματα, η υποστήριξη του Ισραήλ στις πολιτοφυλακές των διάφορων φυλών ενέχει σημαντικούς κινδύνους, όπως το να απολέσει το Ισραήλ τον έλεγχό τους. Βλέπει κοινά σημεία με τον εξοπλισμό μαχητών στο Αφγανιστάν από τις Ηνωμένες Πολιτείες για την αντιμετώπιση του σοβιετικού καθεστώτος τη δεκαετία του 1980. Από αυτούς τους μαχητές προέκυψαν οι Ταλιμπάν.
«Μετά το τέλος του πολέμου, οι Ταλιμπάν άρχισαν να επιτίθενται στους Αμερικανούς με τα δικά τους όπλα», σημειώνει ο Μίλστεϊν. «Μπορεί να γίνει ακριβώς το ίδιο και εδώ στη Γάζα - είναι πολύ πιθανό», προειδοποιεί.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
