Του Νικόλα Μπάρδη
Η Μονεμβασιά (Μονεμβάσια ή Μονεμβασία) γνωστή στους Φράγκους ως Μαλβαζία, είναι μία μικρή αλλά άκρως ιστορική πόλη της Λακωνίας, που ξεχωρίζει για το μεσαιωνικό της χρώμα, την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και τον επιβλητικό βράχο που δεσπόζει στην περιοχή. Η Μονεμβασιά συνδέεται με την ηπειρωτική χώρα μέσω ενός φυσικά σχηματιζόμενου λαιμού, συνολικού μήκους 400 μέτρων. Από γεωφυσικής απόψεως αποτελεί ένα τόμπολο. Το 1890 ένα μικρό κομμάτι από το φυσικό τόμπολο κόπηκε, για να χτιστεί μια τεχνητή γέφυρα, ώστε να περνούν πλοία. Στα διασωθέντα κτίρια και τις δομές στο κάστρο περιλαμβάνονται αμυντικές κατασκευές του εξωτερικού κάστρου, και πολλές ιστορικές και πανέμορφες βυζαντινές εκκλησίες.
Το όνομά της αποτελεί σύνθετη λέξη, και προέρχεται από τις δύο ελληνικές λέξεις «μόνη» και «έμβασις». Πολλές από τις οδούς είναι στενές και κατάλληλες μόνο για πεζούς. Ο κόλπος της Παλαιάς Μονεμβασίας βρίσκεται στον Βορρά. Το παρωνύμιο της Μονεμβασιάς είναι «Γιβραλτάρ της Ανατολής», επειδή τυγχάνει να είναι σε σμίκρυνση πανομοιότυπη με τον βράχο του Γιβραλτάρ! Μπαίνοντας στην πόλη ο κεντρικός δρόμος με το βυζαντινό καλντερίμι οδηγεί στη Κεντρική Πλατεία, όπου βρίσκεται το παλαιό κανόνι και η Εκκλησία του Ελκομένου Χριστού με το γραφικό και πολυφωτογραφημένο καμπαναριό.
Ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος καταγόταν από τη Μονεμβασιά, όπου και βρίσκεται σήμερα ο τάφος του. Στον ναό του Αγίου Νικολάου, ο ποιητής Γ. Ρίτσος παρακολούθησε τα μαθήματα του Δημοτικού σχολείου και του Τριετούς Ελληνικού Σχολείου (Σχολαρχείου) από το 1914 έως το 1921.
Η Μονεμβασιά είναι χτισμένη πάνω σε έναν ασβεστολιθικό βράχο στη νοτιοανατολική ακτή της Πελοποννήσου, περίπου 20 ναυτικά μίλια από το ακρωτήριο Μαλέας. Ο βράχος έχει μήκος 1,5 χιλιόμετρα, μέγιστο πλάτος 600 μέτρα και το ύψος φτάνει 198,5 μέτρα. Γύρω από τους γκρεμούς υπάρχει μία στενή λωρίδα ξηράς. Η κορυφή του βράχου είναι σχετικά ομαλή και κεκλιμένη. Αν και δεν περιγράφεται ως νησί από αρχαίους περιηγητές όπως ο Στράβων και ο Παυσανίας, από τις περιγραφές τους καταλαβαίνουμε πως είχε μορφή παρόμοια με τη σημερινή. Οι γεωλογικές μεταβολές τις τελευταίες τρεις χιλιετίες ήταν μικρές και αποτελούσαν κυρίως βύθιση ή ανύψωση εκτάσεων γης, όπως αυτές που προκλήθηκαν από τον ισχυρό σεισμό του 365.
Σήμερα η Μονεμβασιά συνδέεται με τη ξηρά με μία γέφυρα, η οποία έχει χτιστεί πάνω στο φυσικό τόμπολο (φυσική προέκταση της ηπειρωτικής Πελοποννήσου) και στην οποία υπάρχει άνοιγμα για να περνούν βάρκες. Στην κορυφή του βράχου βρίσκεται η Πάνω Πόλη και η Κάτω Πόλη βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά του βράχου.
Η Πάνω Πόλη της Μονεμβασιάς πλέον δεν κατοικείται, καθώς εγκαταλείφθηκε μετά την Β΄ Ενετοκρατία. Η είσοδος σήμερα στην Επάνω Πόλη γίνεται μέσω οχυρωμένης πύλης στην οποία ανεβαίνει οχυρωμένο ελικοειδές μονοπάτι που ξεκινάει από την Κάτω Πόλη. Μια δεύτερη είσοδος βρισκόταν κατά τον παρελθόν στη βόρεια πλευρά, αλλά σφραγίστηκε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Στην Επάνω Πόλη βρισκόταν η Ακρόπολη της Μονεμβασιάς, ένα ορθογώνιο οχυρό με τέσσερις πύργους, το οποίο κατασκευάστηκε τον 6ο αιώνα, σπίτια και δημόσια κτίρια, όπως εκκλησίες, στέρνες και διοικητικά κτίρια. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει ο ναός της Αγίας Σοφίας. Η διάταξη του οικισμού δεν είναι πλέον ευδιάκριτη, αλλά φαίνεται ότι διέθετε δύο κύριους παράλληλους δρόμους σε άξονα Ανατολής - Δύσης.
Η Κάτω Πόλη βρίσκεται κάτω από το νότιο τείχος της Επάνω Πόλης και είναι περιτειχισμένη από τρεις πλευρές (Ανατολή, Νότο και Δύση). Η είσοδος γίνεται από τη δυτική πύλη, η οποία συνδέεται με δρόμο με τη γέφυρα. Ο δρόμος αυτός συνεχίζει στο εσωτερικό της πόλης και αποτελεί τον κεντρικό δρόμο της Κάτω Πόλης, ο οποίος ήταν γνωστός ως Μέση Οδός τη Βυζαντινή Περίοδο. Αποτελούσε και εξακολουθεί να αποτελεί την αγορά, κατά μήκος της οποίας βρίσκονται πολλά εμπορικά καταστήματα. Ο δρόμος αυτός διασταυρώνεται με τον δρόμο που κατεβαίνει από την Επάνω Πόλη και οδηγεί στην πύλη στα θαλάσσια τείχη, γνωστή ως Πορτέλλο. Στο σημείο όπου αυτοί οι δύο δρόμοι διασταυρώνονται βρίσκεται η πλατεία του Ελκόμενου Χριστού, όπου βρίσκεται ο μητροπολιτικός ναός, το πρώην τζαμί και το επισκοπικό μέγαρο. Τον 19ο αιώνα δημιουργήθηκαν δυο ακόμη πλατείες, η Μεγάλη και η Μικρή Τάπια. Οι υπόλοιποι δρόμοι της κάτω πόλης είναι στενά, γραφικά καλντερίμια, κάποιες φορές καλυμμένα με θολωτές κατασκευές γνωστές ως «δρομικές», πάνω στις οποίες μπορεί να συνέχιζαν τμήματα κατοικιών.
Όπως πολλές βυζαντινές καστροπολιτείες, έτσι και η Μονεμβασιά είναι αρκετά πυκνοδομημένη, με τα σπίτια να είναι πολύ κοντά χτισμένα το ένα με το άλλο. Τα περισσότερα από αυτά διαθέτουν τρία επίπεδα, με δικές τους στέρνες και δεξαμενές, καθώς επίσης μαγειρείο, λουτρό και τζάκι. Λόγω της έλλειψης χώρου εντός του κάστρου, δεν υπήρχαν καλλιεργήσιμες εκτάσεις και μεγάλοι κήποι. O Ζαν-Μπατίστ Μπορί ντε Σαιν-Βενσάν επισκεπτόμενος τη Μονεμβασιά το μακρινό 1829, επισήμανε ότι τα σπίτια «μπορεί να έχουν μικρούς περιτειχισμένους κήπους, με μία μόνο αμυγδαλιά μέσα»!
Περπατώντας στα καλντερίμια του οικισμού θα δείτε και πολλές φουντωτές μπουκαμβίλιες, που σε συνδυασμό με τα πέτρινα καλντερίμια και τα γραφικά φανάρια σχηματίζουν μία αληθινή καρτ ποστάλ. Όπου κι αν γυρίσετε το βλέμμα, είτε προς τα τείχη της Πάνω Πόλης, είτε προς τα θαλάσσια τείχη και τα ιστορικά κτίρια, θα εντοπίσετε πολλά και γραφικά spots για να βγάλετε τις πιο όμορφες φωτογραφίες για το Instagram. Οι ντόπιοι αγαπούν πολύ τον τόπο τους και έχουν φροντίσει να μην χάσει το χρώμα και την ιδιαίτερη ταυτότητά του. Και ενώ πλέον σήμερα μπορείτε να βρείτε εκεί όλες τις σύγχρονες ανέσεις, το ταξίδι στην Μονεμβασιά, όσο κλισέ κι αν ακούγεται, είναι ένα αληθινό ταξίδι στον χρόνο και μία αξέχαστη ταξιδιωτική εμπειρία.
Ακόμη και τον χειμώνα, που η ανταριασμένη θάλασσα χτυπά τα επιβλητικά τείχη και τα λιγοστά φώτα του οικισμού, που τότε έχει τον μισό κόσμο απ’ ότι το καλοκαίρι, δίνουν σημάδια ζωής στον μεγαλοπρεπή και απόκοσμο βράχο, η γοητεία που αποπνέει ο τόπος είναι μαγική και ζωντανεύει μπροστά στα μάτια μας την πολυτάραχη και μακραίωνη ιστορία του τόπου, που δεν έσβησε στο πέρας του χρόνου. Μία αληθινή ζωγραφιά που τα χρώματά της είναι τόσο όμορφα και διαφορετικά όλες τις εποχές, που καθιστούν την Μονεμβασιά όχι απλώς ένα από τα ομορφότερα μέρη της Πελοποννήσου, αλλά ολόκληρης της Ελλάδας.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
