Ανάμεσα στους πιο ξεχωριστούς συγγραφείς της **περιηγητικής λογοτεχνίας** στη Γερμανία του 20ού αιώνα συγκαταλέγεται ο ελληνολάτρης Έρχαρτ Κέστνερ. Παρά τη λογοτεχνική του αξία, ο Κέστνερ υπέκυψε στον εναγκαλισμό του ναζισμού, γεγονός που σφράγισε την πορεία του και τη θέση του στην ιστορία.
Τα αναγνώσματα των Γερμανών στρατιωτών στην Κατοχική Ελλάδα
Ογδόντα χρόνια μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου παραμένει ασαφές ποια ήταν τα βιβλία που διάβαζαν οι Γερμανοί στρατιώτες στην κατεχόμενη Ελλάδα. Ωστόσο, είναι βέβαιο πως το βιβλίο «Ελλάδα» του Έρχαρτ Κέστνερ βρέθηκε στα χέρια πολλών εξ αυτών, αφού γράφτηκε ειδικά για τον σκοπό αυτό. Η επίδραση του Κέστνερ διαμόρφωσε την εικόνα της Ελλάδας στη Γερμανία, ιδιαίτερα κατά τις δεκαετίες του ’50 και του ’60.
Η πρώτη του επαφή με την Ελλάδα έγινε το 1941, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, όταν ταξίδεψε ως στέλεχος της γερμανικής αεροπορίας. Χρησιμοποιώντας τη θέση του, εξασφάλισε άδεια από τη στρατιωτική διοίκηση και περιηγήθηκε τη χώρα ώστε να συγγράψει ένα βιβλίο που θα διανεμόταν στους στρατιώτες της Βέρμαχτ, για να τους εξοικειώσει με τον ελληνικό περίγυρο.
Έτσι, τον Δεκέμβριο του 1942 εκδόθηκε το πρώτο του βιβλίο «Ελλάδα»· μία συγγραφική δουλειά υψηλής ποιότητας, που ωστόσο ενσωμάτωνε στοιχεία της ναζιστικής προπαγάνδας, παρουσιάζοντας την Ελλάδα ως ένα λίκνο του κλασικού πολιτισμού, σαν να ήταν η σύγχρονη χώρα έρημη από κατοίκους, ακόμα κι αν αυτοί υπέφεραν τα πάνδεινα από τη γερμανική κατοχή.
Το συγγραφικό έργο μετά τον πόλεμο και η επανεξέταση της παρακαταθήκης
Με το τέλος του πολέμου, ο Κέστνερ βρέθηκε στη Ρόδο υπό βρετανική αιχμαλωσία και μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο της Αιγύπτου. Μετά την απελευθέρωσή του και την επιστροφή στη Γερμανία, εξαγνίζει το αρχικό του έργο αφαιρώντας τα προπαγανδιστικά χωρία και το 1953 εκδίδει εκ νέου το βιβλίο με τίτλο «Ελαιώνες. Αμπέλια». Στην αναθεωρημένη έκδοση, για παράδειγμα, αφαιρείται η σκηνή όπου οι Γερμανοί στρατιώτες σε σταματημένο τρένο παρομοιάζονται με «τους ξανθούς Αχαιούς του Ομήρου», δίνοντας έμφαση πλέον στην πολιτιστική ουσία χωρίς προπαγάνδα.
Η νέα εκδοχή απαλλάσσεται από τις εθνικιστικές αναφορές και δίνει πλέον μια διαφορετική οπτική: όχι μιας χώρας που έχει εκφυλιστεί και προορίζεται να κατακτηθεί από «εκλεκτά» βόρεια φύλα, αλλά μιας Ελλάδας με διαχρονική αξία. Μεταπολεμικά βιβλία του όπως το «Κρήτη» (1946), «Το σχολειό των κορυδαλλών» (1964, για τη Δήλο) και «Ελληνικά Νησιά» (1975, μεταθανάτια έκδοση), αποδεικνύουν αυτή τη στροφή.
Σύγχρονη αποτίμηση του Κέστνερ – Ένας συγγραφέας με διττή κληρονομιά
Τι αντιπροσωπεύει τελικά ο Έρχαρτ Κέστνερ σήμερα; Ήταν ένας λογοτεχνικός οπορτουνιστής και συνοδοιπόρος ή ένας ευαίσθητος συγγραφέας που παρά τους συμβιβασμούς του και την εποχή του διατηρεί ακόμη το ενδιαφέρον μας; Η απάντηση είναι διττή.
Η ιστορική αποτίμηση της προσωπικότητάς του απαιτεί να φωτίζονται και τα σκοτεινά σημεία της. Ωστόσο, η συνεισφορά του στην περιηγητική λογοτεχνία διαθέτει ένα βάθος, μια στοχαστικότητα και μια οξυδέρκεια που ξεπερνά τα συνήθη πρότυπα του επιφανειακού φιλελληνισμού. Το έργο του παραμένει αντικείμενο μελέτης και αξιολόγησης, ανεξαρτήτως των σκιών του παρελθόντος.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
