Η επίθεση του Ισραήλ κατά του Ιράν εγκαινιάζει μια νέα, εξαιρετικά επικίνδυνη φάση στη Μέση Ανατολή, δημιουργώντας ταυτόχρονα πρωτοφανείς προκλήσεις για τη γερμανική εξωτερική πολιτική. Η στάση του Βερολίνου στην περιοχή αποτελεί διαχρονικά μια δύσκολη άσκηση ισορροπίας, ωστόσο τα πρόσφατα γεγονότα καθιστούν αυτό το εγχείρημα ακόμη πιο σύνθετο.
Οι παραδοσιακά στενές σχέσεις μεταξύ Γερμανίας και Ισραήλ δοκιμάζονται σε νέα επίπεδα, παρά τη σαφή στήριξη του Βερολίνου προς το Τελ Αβίβ. Η ασφάλεια του Ισραήλ ήταν και παραμένει «κρατική επιταγή» για τη Γερμανία – διατύπωση που εισήγαγε το 2008 η Άνγκελα Μέρκελ, επικυρώνοντας την ιστορική ευθύνη της χώρας λόγω του Ολοκαυτώματος. Τη συγκεκριμένη προσέγγιση δεν αμφισβήτησε ούτε ο διάδοχός της, Όλαφ Σολτς, ο οποίος επανέλαβε το δόγμα αυτό μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ τον Οκτώβριο του 2023.
Η διαχείριση της κρίσης και τα εσωτερικά διλήμματα
Πρόσφατα, ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, με δήλωση που προκάλεσε μεγάλη συζήτηση, ανέφερε στη Σύνοδο των G7 στον Καναδά ότι το Ισραήλ «χαίρει σεβασμού γιατί κάνει τη βρώμικη δουλειά για όλους μας». Παράλληλα, τόσο ο ίδιος όσο και ο υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ διατύπωσαν ενστάσεις σχετικά με τους ισραηλινούς στρατιωτικούς χειρισμούς στη Γάζα, λόγω του ανθρωπιστικού πλήγματος στους αμάχους. Παρ' όλα αυτά, οι γερμανικές παραδόσεις όπλων στο Ισραήλ συνεχίζονται αδιάλειπτα.
Το Ισραήλ υπερασπίζεται τη στάση του επικαλούμενο «άμεση και υπαρξιακή απειλή» από το Ιράν, ενώ ο υπουργός Άμυνας, Ισραήλ Κατς, κάνει λόγο για «προληπτικό χτύπημα» λόγω της εξελισσόμενης πυρηνικής τεχνολογίας της Τεχεράνης. Η γερμανική κυβέρνηση συμμερίζεται την ανησυχία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, αν και — όπως σημειώνουν διεθνολόγοι — διατηρεί περιορισμένο πρωταγωνιστικό ρόλο στη διένεξη.
Διπλωματικές δυνατότητες και το ζήτημα της νομιμότητας
Σύμφωνα με τον Χανς-Γιάκομπ Σίντλερ, εκπρόσωπο του Counter Extremism Project, η θέση του Βερολίνου θεωρείται «προβλέψιμη». Ο ίδιος σημειώνει πως η Γερμανία δεν μπορεί να αναλάβει ενεργό διαμεσολαβητικό ρόλο στην τρέχουσα συγκυρία, ενώ η κλασική φόρμουλα διαπραγματεύσεων ΕΕ–ΗΠΑ–Ιράν έχει πλέον παραγκωνιστεί. «Δυστυχώς οι Ευρωπαίοι είναι περισσότερο θεατές παρά πρωταγωνιστές», τονίζει ο ειδικός.
Νέες εντάσεις προκύπτουν και εντός του κυβερνητικού συνασπισμού, όπου αρκετά στελέχη εκφράζουν φόβους για «απόλυτη ταύτιση» με το Ισραήλ. Ένα από τα κεντρικά σημεία προβληματισμού αφορά τα όρια του δικαιώματος σε νόμιμη άμυνα. Το ερώτημα εάν το Ισραήλ μπορεί να επικαλείται αυτό το δικαίωμα, καθώς και αν η επίθεση στο Ιράν συνάδει με το διεθνές δίκαιο, διχάζει την κοινή γνώμη και τη νομική κοινότητα στη Γερμανία. Νομικοί υπενθυμίζουν πως ένα «προληπτικό χτύπημα» μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο υπό αυστηρές προϋποθέσεις άμεσης, αναπόφευκτης απειλής.
Ο συμπρόεδρος της Αριστεράς, Γιαν Βαν Άκεν, μιλώντας στη γερμανική ραδιοφωνία DLF, τόνισε πως «δεν πρόκειται για αυτοάμυνα αλλά για επίθεση που αντίκειται στο διεθνές δίκαιο». Πρόσθεσε πως, ενώ αναγνωρίζεται η γερμανική ευθύνη για την ασφάλεια και το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ, αυτό δεν θα πρέπει να εμποδίζει την καταδίκη παράνομων πολεμικών ενεργειών στη Γάζα ή επιθετικών ενεργειών κατά του Ιράν.
Συνοψίζοντας, η γερμανική εξωτερική πολιτική βρίσκεται υπό συνεχώς αυξανόμενη πίεση, υποχρεωμένη να εξισορροπεί ιστορικές ευθύνες, γεωπολιτικές συμμαχίες και την ανάγκη τήρησης του διεθνούς δικαίου, σε ένα περιβάλλον αστάθειας που διαρκώς μεταλλάσσεται.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
