Του Νικόλα Μπάρδη
Αν είστε λάτρεις του θρησκευτικού και προσκυνηματικού τουρισμού, τότε η Μονεμβασιά είναι ο κατάλληλος για εσάς προορισμός! Γιατί; Πάνω στον ιστορικό Βράχο της Μαλβαζίας υπάρχουν περισσότερες από 15 ιστορικές εκκλησίες και ναοί, ο καθένας με τη δική του ξεχωριστή ιστορία και με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική. Τα γραφικά καλντερίμια οδηγούν πάντα στην πόρτα κάποιας εκκλησίας, ενώ οι τρούλοι «ξεπηδούν» ανάμεσα στα υπέροχα μεσαιωνικά αρχοντικά, που στολίζουν την Κάτω Πόλη απ’ άκρη σ’ άκρη. Πάμε, λοιπόν, να δούμε εν συνεχεία μερικούς από τους ναούς που αξίζει να επισκεφτείτε, αν βρεθείτε στη Μονεμβασιά.
Ο ναός της Αγίας Σοφίας στην Επάνω Πόλη, κοντά στο χείλος του γκρεμού, ίσως είναι ο πιο εμβληματικός ναός της Μονεμβασιάς. Ο ναός είναι αφιερωμένος στη Σοφία του Θεού, και χρονολογείται από τους βυζαντινούς χρόνους, και κατά την επικρατέστερη εκδοχή χτίστηκε τον 12ο αιώνα. Είναι εγγεγραμμένος στραυροειδής ναός με τρούλο. Μάλιστα, έχει ταυτιστεί με τον ναός της Οδηγήτριας, που αναφέρεται σε πολλές πηγές. Ο κυρίως ναός έχει διαστάσεις 14 επί 14 μέτρα και ο τρούλος έχει διάμετρο 7 μέτρα, ενώ συνολικά αριθμεί 16 παράθυρα. Ο νάρθηκας είναι διώροφος. Στο παρελθόν ο ναός διέθετε πλούσιο γλυπτό διάκοσμο. Σήμερα σώζονται τμήματα τοιχογραφιών, όπως δύο αρχαγγέλων στον νάρθηκα, παράσταση από τον βίο του αγίου Νικολάου στη βόρεια πρόθεση και ο Χριστός ως «Παλαιός των Ημερών» στο ιερό. Μετά την ολοκλήρωση του ναού προστέθηκε στη νότια πρόσοψη εξωτερικά διπλή στοά, ενώ κατά τους βενετικούς χρόνους προστέθηκε διώροφος εξωνάρθηκας στη δυτική πρόσοψη. Κατά την Α΄ Τουρκοκρατία ο ναός μετατράπηκε σε τζαμί και οι τοιχογραφίες ασβεστώθηκαν.
Ο ναός του Χριστού Ελκόμενου στην κεντρική πλατεία της Κάτω Πόλης είναι ο μητροπολιτικός ναός της Μονεμβασιάς. Σήμερα ο ναός έχει τη μορφή τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο. Το μεσαίο κλίτος είναι υπερυψωμένο και χωρίζεται από τα άλλα δύο με πεσσούς. Το κωδωνοστάσιο είναι χωριστά από το ναό, στα βορειοδυτικά του. Ο ναός αρχικά χτίστηκε τον 6ο αιώνα μ.Χ. και έκτοτε έχει υποστεί μία σειρά μετασκευών. Η κεντρική αψίδα είναι ημικυκλική και έχει εσωτερικά σύνθρονο, που υποδηλώνει ότι ο ναός χρονολογείται από την παλαιοχριστιανική εποχή. Στον ναό έχουν ενσωματωθεί μαρμάρινα μέλη εκείνης της εποχής. Διακρίνεται μια δεύτερη φάση κατασκευής κατά τον 11ο - 12ο αιώνα, όπως φαίνεται από τα γλυπτά πάνω από τη θύρα του ναού. Το 1538 σύμφωνα με επιγραφή εκτελέστηκαν οικοδομικές εργασίες, ενώ άλλη επιγραφή πάνω από τη δυτική θύρα αναφέρει ότι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 1697, που πιθανόν αφορούσαν την κατασκευή του τρούλο και του νάρθηκα. Ο ναός δεν φαίνεται να είχε τοιχογραφηθεί. Στο εσωτερικό του φυλάσσονταν εικόνες, όπως η εικόνα του Ελκόμενου που μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τον Ισαάκιο Β΄ Άγγελο τον 12ο αιώνα, η εικόνα της Σταύρωσης του Χριστού του 14ου αιώνα και αρκετές μεταβυζαντινές εικόνες.
Η Παναγία η Μυρτιδιώτισσα, γνωστή και ως Παναγία η Κρητικιά, βρίσκεται βόρεια του ναού του Ελκόμενου και χτίστηκε την περίοδο της Β΄ Ενετοκρατίας, σε μία συνοικία όπου εγκαταστάθηκαν Κρήτες. Είναι μονόχωρη βασιλική με τρούλο. Έχει μεγάλη κεντρική αψίδα και η πρόθεση και το διακονικό ανοίγονται σαν κόγχες στον ανατολικό τοίχο. Η πρόσοψη και ο τρούλος είναι χτισμένοι από πωρόλιθο, ενώ ο υπόλοιπος ναός από αργολιθοδομή. Η πρόσοψη διαθέτει διακοσμητικά στοιχεία με ιταλικές επιδράσεις, όπως ο στρογγυλός φεγγίτης και τα γείσα και τα διακοσμημένα αετώματα με γεωμετρικά και φυτικά μοτίβα.
Η Παναγία η Χρυσαφίτισσα βρίσκεται κοντά στο θαλάσσιο τείχος και στην ομώνυμη πλατεία της Χρυσαφίτισσας. Διαθέτει μεγάλο τρούλο και στενό νάρθηκα στη δυτική πρόσοψη. Ο ναός χτίστηκε κατά τη διάρκεια της Α΄ Τουρκοκρατίας και έχει πολλές μουσουλμανικές επιδράσεις. Ο ναός εσωτερικά είναι επιχρισμένος.
Ο ναός του Αγίου Νικολάου βρίσκεται βορειοανατολικά της Παναγίας Χρυσαφίτισσας. Είναι τρίκλιτη βασιλική με τρούλο, με τα κλίτη να χωρίζονται με πεσσούς. Στη δυτική πρόσοψη σώζεται επιγραφή, η οποία αναφέρει ότι ο ναός κατασκευάστηκε από τον Αντρέα Λικίνιο το 1703. Τόσο η διακόσμηση, όσο και η κατασκευή έχουν δυτικές επιδράσεις.
Ο ναός του Αγίου Αντωνίου, βορειοανατολικά του ναού του Ελκόμενου, χρονολογείται από τους βυζαντινούς χρόνους, αλλά η σημερινή του μορφή χρονολογείται από την Β΄ Ενετοκρατία. Είναι μονόχωρος καμαροσκέπος ναός, με δύο τυφλά αψιδώματα να σώζονται στο βόρειο τοίχο. Στο εσωτερικό του σώζονται φθαρμένες τοιχογραφίες, όπως ένας ιεράρχης και δύο αγίες που κρατούν σταυρό στο βορειοδυτικό αψίδωμα, οι οποίες χρονολογούνται από τα τέλη του 13ου ή 14ου αιώνα.
Ο ναός του Αγίου Σπυρίδωνα είναι δίκλιτος και χρονολογείται από τη Β΄ Ενετοκρατία. Βρίσκεται κάτω από την πύλη της Επάνω Πόλης.
Ο ναός της Αγίας Παρασκευής είναι ένα μικρό παρεκκλήσι στη βορειοδυτική πλευρά του ναού του Ελκόμενου. Είναι μονόχωρη και θολοσκεπής.
Η Αγία Άννα η Καθολική είναι μια μικρή μονόχωρη εκκλησία στον κεντρικό δρόμο της Μονεμβασιάς. Διαθέτει έναν ιδιόμορφο χώρο στη βόρεια πλευρά της. Με βάση τα μορφολογικά χαρακτηριστικά της ανεγέρθη την περίοδο της Β΄ Ενετοκρατίας.
Η Αγία Άννα της Μάλτας είναι μια τρίκλιτη βασιλική της Β΄ Ενετοκρατίας, της οποίας η ανατολική πλευρά έχει φθαρεί.
Τέλος, στη Μονεμβασιά σώζονται ο ναός των Αγίων Αποστόλων (μικρός σπηλαιώδης ναός με ίχνη τοιχογραφιών) και οι ερειπωμένοι ναοί της Αγίας Άννας, των Αγίων Τεσσαράκοντα, των Αγίου Ιωάννη και Παναγίας, της Ευαγγελιστρίας, των Κατηχούμενων και ένας μικρός μονόχωρος μεσοβυζαντινός ναός με γλυπτό μαρμάρινο τέμπλο, που ανακαλύφθηκε κοντά στα θαλάσσια τείχη μόλις το 1974! Όπως γίνεται αντιληπτό, τα θρησκευτικά στολίδια που κοσμούν τη μεσαιωνική αυτή καστροπολιτεία, δίνουν άλλον αέρα στον οικισμό και συνθέτουν την εικόνα ενός εμβληματικού θρησκευτικού και ιστορικού προορισμού.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
