Του Νικόλα Μπάρδη
Ο Άγιος Ευστράτιος, γνωστός και ως Άη Στράτης, είναι ένα μικρό νησί του βορειοανατολικού Αιγαίου με μόλις 257 μόνιμους κατοίκους, που διοικητικά ανήκει στην περιφερειακή ενότητα της Λήμνου. Ο Άη Στράτης αποτελεί το πιο απομονωμένο νησί του Αρχιπελάγους, καθώς απέχει 18 ναυτικά μίλια από τη Λήμνο, 38 από την Σκύρο, 42 από τη Λέσβο, και 48 από τη Χαλκιδική. Από ψηλά το νησί μοιάζει να έχει σχήμα άνισου τριγώνου, με έκταση 49,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα και μήκος ακτογραμμής 51,6 χιλιόμετρα.
Το νησί στην αρχαιότητα ονομαζόταν Αλόννησος, από τις λέξεις ἅλς και νήσος (θάλασσα και νησί). Ο Παυσανίας την καταγράφει με το όνομα Νέα, διότι θεωρούνταν πως αναδύθηκε από τη θάλασσα την εποχή που καταποντίστηκε η ομηρική νήσος Χρυσή, η οποία κατά πάσα πιθανότητα βρισκόταν κοντά στο ακρωτήριο Μέθωνες, στο βορειοανατολικό τμήμα της Λήμνου.
Η ονομασία Άγιος Ευστράτιος συνδέεται με τον Όσιο Ευστράτιο το Θαυματουργό, ο οποίος καταγόταν από τη Βιτζιανή της Βιθυνίας (αρχαία Ταρσό). Ήταν ηγούμενος της Ι. Μονής Αυγάρων ή Αγαύρων, του μεγαλύτερου μοναστηριού του Ολύμπου Βιθυνίας, αλλά κατά την εποχή της Β΄Εικονομαχίας, επειδή ήταν αντίθετος προς την εικονομαχική πολιτική του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Λέοντα Ε΄ του Αρμένιου και υπέστη τις συνέπειες των διωγμών των μοναχών, όπως και τόσοι άλλοι, αναγκάστηκε να φύγει μακριά.
Ταξιδεύοντας με πλοίο προς άγνωστη κατεύθυνση, ζήτησε να αποβιβαστεί σ' αυτό το νησί, λόγω ανυπόφορης ναυτίας που του προκάλεσε η θαλασσοταραχή. Εκεί λοιπόν έζησε για αρκετά χρόνια σε μία σπηλιά που σώζεται μέχρι σήμερα, στην περιοχή Αλονίτσι, αν και υπέστη μεγάλες ζημιές στον καταστροφικό σεισμό του 1968. Το νησί πήρε τιμητικά το όνομα του Αγίου, και οι ντόπιοι τον τιμούν σαν προστάτη και πολιούχο, όπως και τους Πέντε Μάρτυρες.
Αξίζει σ’ αυτό το σημείο να τονίσουμε ότι πολλά τμήματα γης στον Άη Στράτη ανήκουν σε Αγιορείτικα μοναστήρια και κυρίως στη Μονή Μεγίστης Λαύρας, όπου φυλάσσεται η Ι. Κάρα του Αγίου Ευστρατίου του Μεγαλομάρτυρα (13/12). Το νησί αναφέρεται στο Νησολόγιο του Κριστόφορο Μπουοντελμόντι το 1420 ως Sanstrati και στον Άτλαντα του Laurenberg το 1656 καταγράφεται ως Chryse S.Stratj (Χρυσή - Άγιος Ευστράτιος).
Ο μοναδικός οικισμός του νησιού βρισκόταν αρχικά στην κορυφή του μικρού λόφου, όπου οι κάτοικοι, ακολουθώντας την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του Αιγαίου, είχαν χτίσει τις κατοικίες τους μαζί με τους απαραίτητους για την εποχή ανεμόμυλους. Οι καταστροφικοί σεισμοί όμως του 1968 έγιναν η αιτία για να καταστραφεί ο ιστορικός οικισμός και ακολούθως να χτιστεί νέος στην περιοχή της κοιλάδας. Οι κάτοικοι του νησιού ασχολούνται κυρίως με την αλιεία και την κτηνοτροφία και αντιμετωπίζουν συχνά, ιδίως τον χειμώνα, προβλήματα στη συγκοινωνία με τα άλλα νησιά και την ηπειρωτική Ελλάδα.
Γεωγραφικά το νησί βρίσκεται ανάμεσα στη Λέσβο και τη Σκύρο, και έχει έκταση 43 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Το έδαφός του χαρακτηρίζεται ως ορεινό και ηφαιστειογενούς σύστασης. Μόνο το 1/3 καλύπτεται από καλλιέργειες, ενώ έχουν βρεθεί και κατάλοιπα οικισμού της Μυκηναϊκής εποχής. Ακόμη, ολόκληρο το νησί και η παράκτια θαλάσσια ζώνη του είναι προστατευόμενος βιότοπος του δικτύου Natura 2000. Η βλάστηση του νησιού περιλαμβάνει θαμνότοπους με φρύγανα, αγκαθωτές κενταύριες στις παραθαλάσσιες περιοχές, απομεινάρια από δάση δρυός, λευκές ιτιές και ασημόλευκες κοντά στο χωριό, πικροδάφνες και λυγαριές στις παραποτάμιες περιοχές. Ακόμη, οι μεσογειακές φώκιες χρησιμοποιούν τα σπήλαια του νησιού με τα βαθυγάλαζα νερά ως τόπο αναπαραγωγής τους.
Τέλος, το νησί αποτελεί σταθμό για πολλά μεταναστευτικά είδη πουλιών, καθώς βρίσκεται σ' έναν από τους κύριους δρόμους της εαρινής και της φθινοπωρινής μετανάστευσης. Η σημαντική παρουσία μικρών πουλιών προσελκύει πολλούς μαυροπετρίτες. Το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού του εν λόγω είδους αναπαράγεται στην Ελλάδα (4.500 ζευγάρια), και αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά είδη πτηνών που φιλοξενεί η χώρα μας. Το είδος αυτό φωλιάζει σε μικρές ακατοίκητες νησίδες, αναπαράγεται κατά τη φθινοπωρινή περίοδο και τρέφεται με μικρά μεταναστευτικά πουλιά.
Το μικρό, ακατέργαστο αυτό διαμάντι του Αιγαίου έχει πολλούς κρυμμένους αρχαιολογικούς θησαυρούς, γραφικά εκκλησάκια, μαγικές σπηλιές και εντυπωσιακές παραλίες, και αποτελεί ένα αληθινό ησυχαστήριο, μακριά από τα πολύβουα και τουριστικά νησιά του Αιγαίου. Στην καρδιά του ο Άη Στράτης κρύβει καλά μία σπάνια εκδοχή της αυθεντικής ελληνικής επαρχίας, που τείνει να εκλείψει στο πέρας των χρόνων, και οι λιγοστοί κάτοικοί του αγωνίζονται καθημερινά για να κάνουν καλύτερο τον τόπο τους, και φυσικά να μην ερημώσει το νησί τους
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
