Το best seller "The Art of the Deal", γραμμένο από τον Donald Trump σε συνεργασία με τον συγγραφέα Tony Schwartz -ένθερμο επικριτή του προέδρου πλέον-, προτείνει την έναρξη οποιασδήποτε διαπραγμάτευσης με φιλόδοξες, ή και εξωπραγματικές προθέσεις, ακόμη και αν είστε πρόθυμοι να εγκαταλείψετε κάτι, με στόχο την επίτευξη του μέγιστου δυνατού αποτελέσματος.
Αυτό το στυλ φαίνεται να καθοδήγησε τους πρώτους τρεις μήνες της κυβέρνησης Trump 2.0, η οποία ανέλαβε καθήκοντα στις 20 Ιανουαρίου.
Τις τελευταίες εβδομάδες, ωστόσο, ο ένοικος του Λευκού Οίκου αναγκάστηκε να αναδιαμορφώσει ορισμένες από τις θέσεις του, ή να υπαναχωρήσει – εν όλω ή εν μέρει – σε ορισμένα θέματα. Η τελευταία σε χρονολογική σειρά είναι η περίπτωση του Jerome Powell, επικεφαλής της Federal Reserve (FED), τον οποίο ο Trump είχε απειλήσει να αποπέμψει, και στη συνέχεια υπαναχώρησε, καθησυχάζοντας τις αγορές -ήδη κλονισμένες από το κλίμα αβεβαιότητας λόγω των δασμών. Ένα άλλο παράδειγμα, τις τελευταίες ημέρες, είναι οι δηλώσεις ανοίγματος προς την Κίνα από τον υπουργό Οικονομικών Scott Bessent, ο οποίος έκανε γνωστό ότι αναμένει αποκλιμάκωση του εμπορικού πολέμου με το Πεκίνο στο «πολύ εγγύς μέλλον».
Το να είσαι ευέλικτος και απρόβλεπτος είναι μέρος της «Τέχνης της συμφωνίας», αλλά αυτά που ισχύουν φαίνεται να είναι αρκετά σαφή σημεία και της ανάγκης συμβιβασμού, τουλάχιστον σε ορισμένα πλαίσια.
Ο Powell είναι ισχυρός
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει επανειλημμένα επικρίνει τον Πάουελ σε αρκετές περιπτώσεις, κυρίως επειδή δεν κινήθηκε πιο γρήγορα προς τη μείωση των επιτοκίων. Ο Powell, πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της FED από το 2018, διορίστηκε από τον ίδιο τον Trump και στη συνέχεια η θητεία του επιβεβαιώθηκε για δεύτερη από τον Joe Biden το 2022. «Θα ήθελα να τον δω λίγο πιο ενεργό σχετικά με την ιδέα του για μείωση των επιτοκίων. Αυτή είναι η τέλεια στιγμή για να το κάνει. Αν δεν το κάνει, είναι το τέλος; Όχι, δεν είναι. Δεν πρόκειται να τον απολύσω», δήλωσε προ ημερών ο Trump στον Τύπο, αναφερόμενος στον Powell.
Η άρνηση της απομάκρυνσης του επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας χαιρετίστηκε θετικά από τις αγορές, καθώς ο δείκτης S&P 500 έκλεισε με άνοδο άνω του 2,5%, ενώ ο Nasdaq έκλεισε με άνοδο άνω του 2,7% και στη συνέχεια κινήθηκε θετικά και την επομένη.
Η πιθανή αποπομπή του Powell, κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ σε επικεφαλής της FED στο μέσο της θητείας του, θα είχε προσθέσει περαιτέρω εντάσεις σε μια ισορροπία, η οποία έχει ήδη κλονιστεί από τις εμπορικές πολιτικές του Trump.
Συνδιαλλαγή με την Κίνα
Για να αμβλυνθεί περαιτέρω η νευρικότητα στην Wall Street και στις άλλες αγορές, οι δηλώσεις του Bessent, επικεφαλής του Υπουργείου Οικονομικών, ο οποίος διαμορφώνει όλο και περισσότερο τον ρόλο του «μετριαστή» των υπερβολών του Trump, είχαν αποτέλεσμα.
Σύμφωνα με το CNBC, σε μια κεκλεισμένων των θυρών συνάντηση, ο αξιωματούχος της κυβέρνησης των Ρεπουμπλικάνων δήλωσε ότι αναμένει «αποκλιμάκωση» στον εμπορικό πόλεμο με την Κίνα. Ο υπουργός Οικονομικών κάλεσε την Κίνα να σταματήσει να βασίζεται στις εξαγωγές και να αυξήσει την κατανάλωση, λέγοντας, ότι αυτό το μέτρο θα βοηθούσε στην άμβλυνση των εμπορικών εντάσεων. «Αν θέλουν να εξισορροπήσουν, ας το κάνουμε μαζί», πρόσθεσε ο Bessent. Ωστόσο, το άνοιγμα προς την Κίνα, που αργότερα υποστηρίχθηκε εκ νέου από τον ίδιο τον Trump, έχει αμβλυνθεί από το Πεκίνο.
Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με άρθρο της Wall Street Journal, ότι ο Λευκός Οίκος εξετάζει το ενδεχόμενο μείωσης των δασμών στην Κίνα από το σημερινό 145% σε μεταξύ 50 και 65%, ο εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Guo Jiakun άσκησε κριτική στη «μονομερή και επιθετική» στάση των Ηνωμένων Πολιτειών. «Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες επιδιώκουν πραγματικά να επιλύσουν προβλήματα μέσω διαλόγου και διαπραγματεύσεων, θα πρέπει να εγκαταλείψουν την προσέγγιση μέγιστης πίεσης, να σταματήσουν να απειλούν και να καταφεύγουν στον εξαναγκασμό, και να ξεκινήσουν διάλογο με την Κίνα στη βάση της ισοτιμίας».
Συμβιβάζεστε;
Η πιθανή στάση του Bessent, τον οποίο η βρετανική Telegraph θεωρεί ως «τον άνθρωπο που έσωσε την παγκόσμια οικονομία, προς το παρόν» φαίνεται να απηχεί έναν συγκεκριμένο τύπο προσέγγισης της Κίνας, ο οποίος υιοθετήθηκε ακόμη και στην εποχή Μπάιντεν: ανταγωνιστείτε όταν είναι δυνατόν, συνεργαστείτε όταν είναι απαραίτητο. Σε γενικές γραμμές, τρεις μήνες μετά την ορκωμοσία, ένα βασικό σενάριο βλέπει τον Trump, να στοχεύει πάντα ψηλά, χρησιμοποιώντας επιθετικούς τόνους και ισχυρά συνθήματα, χωρίς φόβο να πέσει σε αντίφαση και στη συνέχεια να συμβιβαστεί με την πραγματικότητα και να «προσαρμόσει το πλάνο» μέσω του υπουργικού συμβουλίου του (ή υπό την πίεση αυτού).
Ο πρόεδρος, εξηγεί το CNN, ήλπιζε ότι οι πρώτες 100 ημέρες της δεύτερης θητείας του θα έφερναν μαζί τους μια σειρά από συμφωνίες-αστραπή, παρόμοιες με αυτές που περιγράφονται «στο θεμελιώδες κείμενο του τραμπισμού», δηλαδή στο βιβλίο του Trump για τις διαπραγματεύσεις. Αλλά ο μεγιστάνας της Νέας Υόρκης, βρέθηκε να πρέπει να υιοθετήσει έναν ηπιότερο τόνο για τον εμπορικό του πόλεμο με την Κίνα, να αναστείλει τους αμοιβαίους δασμούς και να χάσει την υπομονή του με τον πόλεμο στην Ουκρανία, αφού υποσχόταν εδώ και μήνες, ότι θα τελείωνε σε 24 ώρες.
Οι διαπραγματεύσεις του ως προέδρου, καταλήγει μια ανάλυση που υπογράφεται από την Elisabeth Buchwald και τον Kevin Liptak, «αποδεικνύονται πιο περίπλοκες», καθώς «αυτό που διακυβεύεται δεν είναι ουρανοξύστες και καζίνα, αλλά ολόκληρες οικονομίες, η αξιοπιστία ηγετών και η εθνική κυριαρχία κρατών».
Οι αποτυχίες και οι ανατροπές της κυβέρνησης Trump, φαίνεται ότι αντικατοπτρίζουν τα όρια μιας πολιτικής ατζέντας η οποία έχει χτιστεί, μέχρι στιγμής, περισσότερο σε συνθήματα παρά σε τεκμηριωμένες εκτιμήσεις.
Ταυτόχρονα, υπογραμμίζουν τον τρόπο με τον οποίο το σύστημα «ελέγχων και ισορροπιών» που στηρίζει το θεσμικό σύστημα των ΗΠΑ συνεχίζει να λειτουργεί κατά τρόπο – συνολικά – αποτελεσματικό.
Για έναν Πρόεδρο με φιλοδοξίες «λήψης αποφάσεων», αυτό είναι ένα βαρύ πισωγύρισμα, το οποίο η προσπάθεια του να παρουσιάσει ως απόδειξη της επιτυχίας της στρατηγικής του, πραγματικά αποτυγχάνει να το συγκαλύψει. Ωστόσο, φαίνεται απίθανο ότι ο Trump θα αποφασίσει να εγκαταλείψει την ανταγωνιστική του στάση, αν και η τρέχουσα δημοτικότητα του κυμαίνεται σε περίπου 40%, ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο από το αντίστοιχο προηγουμένων προέδρων κατά την ολοκλήρωση των πρώτων 100 ημερών προεδρίας.
Πιθανότατα, η ρητορική του «πολέμου κατά του βαθέως κράτους» και των «εχθρών της χώρας» θα καταλήξει να τρέφεται από τις αντιφάσεις της συγκεκριμένης πολιτικής. Μια εξέλιξη που, από την άλλη πλευρά, φαίνεται να συμβαδίζει με έναν χαρακτήρα, ο οποίος οφείλει την πολιτική του επιτυχία, και στην ικανότητά του να μεταφέρει ισχυρές δόσεις αντι-αλήθειας στο εκλογικό σώμα.
* Ο Νικήτας Σίμος είναι Οικονομολόγος, Γεωπολιτικός Αναλυτής
