Φταίμε οι Έλληνες; Έχει κάτι το DNA μας; Είμαστε φύσει απείθαρχοι; Φταίνε οι κυβερνήσεις που λαϊκίζουν; Πρέπει το κράτος να είναι πιο αυστηρό; Πιο άτεγκτο; Τα πρόστιμα να είναι αυστηρότερα και να μην υπάρχουν εξαιρέσεις;
Κατά τη γνώμη μου τίποτα από τα παραπάνω δεν ισχύει. Όπως δεν ισχύει αυτό που λέγεται συχνά «πρέπει να ψηφιστεί ένας νόμος, να τηρούνται νόμοι». Ποιοι νόμοι να τηρούνται, όταν είναι διάσπαρτοι, πρακτικά ανεφάρμοστοι και συχνά αντιφατικοί;
Οι νόμοι στην Ελλάδα δεν τηρούνται, γιατί συχνά δεν ψηφίζονται για να εφαρμοστούν. Ψηφίζονται για να ασκήσουν πίεση ή για λόγους επικοινωνιακούς. Τρανταχτό παράδειγμα ο νόμος για τα πρόστιμα στα My Data. Ψηφίστηκε για να μην τηρείται. Μας έλεγε τότε το Υπουργείο Οικονομικών ότι το κλείδωμα των δηλώσεων ΦΠΑ μέσω My Data αποφασίστηκε ως εναλλακτική λύση για την εμπέδωση εφαρμογής τους, αντί των προστίμων. Και τι έκανε ένα μήνα πριν το κλείδωμα των δηλώσεων ΦΠΑ; Νομοθέτησε τα πρόστιμα!
Το Υπουργείο βέβαια θα απαντήσει ότι ναι μεν ψηφίστηκε ο νόμος, αλλά δεν έχει δημοσιευθεί η εγκύκλιος που θα τον ενεργοποιήσει. Με άλλα λόγια, ψηφίστηκε για να μην εφαρμοστεί.
Ένας άλλος νόμος που ισχύει αλλά δεν τον παίρνουμε και τόσο στα σοβαρά, είναι ότι τα μη κερδοσκοπικά νομικά πρόσωπα (Αστικές μη Κερδοσκοπικές, Σωματεία, Σύλλογοι κλπ) όταν δεν έχουν εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα, αλλά μόνο από δωρεές και εισφορές μελών, δεν εντάσσονται στα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα, άρα ούτε τα στα My Data. Ωστόσο, σε όλες τις ενημερώσεις της ΑΑΔΕ, στις οδηγίες και τα σχετικά σεμινάρια, τα μη κερδοσκοπικά αντιμετωπίζονται συλλήβδην ως υπόχρεα στα My Data. Όταν το είχα επισημάνει αυτό σε έναν συνάδελφο, μου είχε απαντήσει, «πράγματι ο νόμος τα εξαιρεί, αλλά η ΑΑΔΕ τα θέλει μέσα». Η ουσία είναι ότι όταν εξηγώ σε εκπροσώπους μη κερδοσκοπικών ότι δεν εντάσσονται στα My Data επειδή δεν έχουν εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα η απάντησή τους είναι η εξής: «Θα είμαι ασφαλής αν τηρήσω τον νόμο και δεν μπω στα My Data; Μήπως είναι ασφαλέστερο να παρανομήσω και να κάνω διαβιβάσεις στα My Data;».
Επίσης, τα My Data ορίζουν ότι οι επιχειρήσεις θα πρέπει να τηρούν το συνοπτικό βιβλίο. Αυτό είναι υποχρεωτικό από την πρώτη μέρα λειτουργίας τους. Ωστόσο, το συνοπτικό βιβλίο ακόμα και τώρα δεν λειτουργεί σωστά. Η ΑΑΔΕ αντί να το επισημάνει αυτό στο Υπουργείο Οικονομικών και να ζητήσει να αλλάξει η διάταξη, γιατί η τήρηση του συνοπτικού βιβλίου είναι πρακτικά ακατόρθωτη, μας λέει απλά ατύπως ότι δεν θα δίνει σημασία στο συνοπτικό βιβλίο. Και όταν οι ελεγκτές τηρούν τον νόμο και ζητούν το συνοπτικό βιβλίο, μαθαίνω ότι η ΑΑΔΕ τους κάνει σύσταση να μην τηρούν τον νόμο και να κάνουν τα στραβά μάτια, γιατί το συνοπτικό βιβλίο ακόμα δεν λειτουργεί.
Υπάρχουν πολλά ακόμα παρόμοια παραδείγματα. Όλα αυτά με οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι νόμοι στην Ελλάδα δεν τηρούνται, κυρίως λόγω κακονομίας. Είναι υπερβολικά πολλές οι περιπτώσεις που οι νόμοι, αντί να μας προστατεύουν από την αυθαιρεσία της εξουσίας, δεν είναι τίποτα άλλο από εργαλεία διαφθοράς και εκβιασμού των πολιτών από το κράτος.
Η λύση γι΄αυτό δεν είναι η αυστηροποίηση. Δεν είναι τα ολοένα και ακριβότερα πρόστιμα. Δεν είναι η οριζόντια επιβολή των ποινών χωρίς την παραμικρή εξέταση των πραγματικών περιστατικών. Δεν είναι οι εντονότεροι έλεγχοι, όπου δηλωμένος σκοπός τους και ένδειξη επιτυχίας τους δεν είναι να διαπιστώσουν ότι ο νόμος τηρείται, αλλά αντίθετα το πόσες παραβάσεις καταλογίζουν και πόσα πρόστιμα επιβάλλουν. Όλα τα παραπάνω δεν είναι μέρος της λύσης, αλλά του προβλήματος. Λύση είναι να νομοθετούνται νόμοι πρακτικοί και εύκολα εφαρμόσιμοι, σαφείς και κατανοητοί, χωρίς να αλλάζουν κάθε τόσο. Επίσης, η κρατική διοίκηση να είναι πλήρως ενημερωμένη και να πληροφορεί τους πολίτες σωστά ώστε να τους διευκολύνει στην εφαρμογή τους. Τότε μόνο η τήρηση του νόμου από απειλή θα γίνει υπόσχεση.
* Ο Αγαμέμνων Σταυρόπουλος είναι Οικονομολόγος - Φοροτεχνικός
