Δοκιμαστική περίπτωση
Mε υπόμνημα του Τραμπ, έχει δοθεί από αρμόδιους υπουργούς εντολή στις δυνάμεις της Εθνοφυλακής, να αναπτυχθούν στην Καλιφόρνια και να προστατεύσουν τα ομοσπονδιακά κτίρια μετανάστευσης και τους πράκτορες της Υπηρεσίας Μετανάστευσης και Τελωνείων των ΗΠΑ (ICE), από διαδηλωτές, οι οποίοι διαμαρτύρονται για τις πολιτικές μαζικών απελάσεων της κυβέρνησης.
Για να δικαιολογήσει την απόφασή του, ο Τραμπ επικαλέστηκε μια διάταξη (10 USC 12406) η οποία επιτρέπει στον πρόεδρο να ενεργοποιήσει, μέσω εντολής υπουργών, την Εθνική Φρουρά για να καταστείλει τις εσωτερικές αναταραχές.
Ωστόσο, η δήμαρχος του Λος Άντζελες, Κάρεν Μπας, κατηγόρησε τον πρόεδρο, ότι χρησιμοποιεί την πόλη της ως «πείραμα» στο οποίο η ομοσπονδιακή κυβέρνηση αναλαμβάνει την εξουσία από τις τοπικές και πολιτειακές αρχές και πρόσθεσε, ότι η παρέμβαση ήταν εντελώς αδικαιολόγητη. Σε συνέντευξη Τύπου, η Bass δήλωσε ότι η κατάσταση στην πόλη ήταν υπό έλεγχο, προσθέτοντας ότι «αυτό το χάος οργανώθηκε στην Ουάσινγκτον» και ότι «τίποτα δεν δικαιολογούσε τις επιδρομές, τίποτα δεν συνέβαινε». Σύμφωνα με τη δήμαρχο, το Λος Άντζελες έχει χρησιμοποιηθεί ως «δοκιμαστική περίπτωση» για να εκτιμηθεί, ποια είναι η αντίδραση, όταν η ομοσπονδιακή κυβέρνηση παρεμβαίνει και αφαιρεί την εξουσία από τις πολιτειακές ή τοπικές αρχές, και πρόσθεσε: «Δεν νομίζω ότι η πόλη μας πρέπει να χρησιμοποιηθεί για ένα πείραμα, το οποίο στοχεύει στη διάβρωση των δημοκρατικών ορίων».
Συνταγματική παρέκκλιση;
Το θέμα που συζητούν οι παρατηρητές και οι νομικοί εμπειρογνώμονες, αφορά τη νομιμότητα της απόφασης του προέδρου, να ενεργοποιήσει ομοσπονδιακό και στρατιωτικό προσωπικό για την αποκατάσταση της εσωτερικής τάξης. Υπάρχει ο νόμος Posse Comitatus του 1878 (Insurrection act), ο οποίος επειδή συντάχθηκε με γενικούς όρους, δίνει στους προέδρους την ευρεία διακριτική ευχέρεια να χρησιμοποιούν ομοσπονδιακά στρατεύματα για την επιβολή των εθνικών νόμων, σε περίπτωση εξέγερσης. Κατ’αυτόν τον τρόπο, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, ο Λευκός Οίκος μπορεί να διεκδικήσει την εξουσία να χρησιμοποιήσει στρατιωτικό προσωπικό, σε μεμονωμένες πολιτείες ή/και σε εθνικό επίπεδο, προκειμένου να καταστείλει εξεγέρσεις ή συνωμοσίες, οι οποίες υπονομεύουν συνταγματικά δικαιώματα ή ομοσπονδιακούς νόμους.
Μέχρι στιγμής, ωστόσο, ο Τραμπ δεν έχει επικαλεστεί τον νόμο περί εξέγερσης.
Αντ 'αυτού, σε ένα υπόμνημά του που εκδόθηκε το προηγούμενο Σάββατο, επικαλέστηκε τον ομοσπονδιακό κώδικα 10 USC12406 των ΗΠΑ, και έδωσε οδηγίες στους υπουργούς Άμυνας και Εσωτερικής Ασφάλειας, όπως και στη Γενική Εισαγγελέα να εξουσιοδοτήσουν την Εθνοφρουρά – κλάδο των ενόπλων δυνάμεων – να αναπτυχθεί στο Λος Άντζελες σε ενίσχυση της αστυνομίας.
Ο κώδικας αυτός επιτρέπει στον πρόεδρο να χρησιμοποιήσει την Εθνική Φρουρά –αλλά όχι άλλες στρατιωτικές δυνάμεις– για να καταστείλει τον «κίνδυνο εξέγερσης» ή να επιβάλει ομοσπονδιακούς νόμους, όταν οι «τακτικές δυνάμεις» δεν είναι σε θέση να το πράξουν.
Ωστόσο, οι Newsom και Bass, κυβερνήτης της Καλιφόρνια και δήμαρχος του Λος Άντζελες αντίστοιχα, αρνούνται αυτή την κατάσταση, δηλώνοντας, ότι οι τοπικές αρχές επιβολής του νόμου διαχειρίστηκαν αποτελεσματικά τις διαμαρτυρίες, και καταγγέλλουν τη χρήση στρατευμάτων από τον πρόεδρο ως προσπάθεια να πυροδοτήσει την ένταση.
Κατά ορισμένους παρατηρητές, εάν η Εθνοφρουρά επρόκειτο να εμπλακεί σε βίαιες συγκρούσεις, ο Τραμπ θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τις συγκρούσεις ως δικαιολογία, προκειμένου κατά την κρίση του να επικαλεστεί τον νόμο περί εξέγερσης. Αυτό το ενδεχόμενο συνδυάζεται με την υφέρπουσα φήμη περί ενεργοποίησης πεζοναυτών.
Είναι η Καλιφόρνια μόνο η αρχή;
Είναι δύσκολο, κατά πολλούς παρατηρητές, να μην θεωρηθεί ως στοχευμένη, η κίνηση της κυβέρνησης να "λυγίσει" μια πολιτεία, την Καλιφόρνια, και τον κυβερνήτη της, επειδή ο Τραμπ έχει πολύ τεταμένες σχέσεις μ’ αυτόν. Στις αρχές Ιανουαρίου, ο πρόεδρος είχε απειλήσει να αναστείλει την ομοσπονδιακή βοήθεια για την ανοικοδόμηση, μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές που έπληξαν την πολιτεία, και τους τελευταίους μήνες απείλησε να αποσύρει την ομοσπονδιακή χρηματοδότηση, προκειμένου να τιμωρήσει την τοπική κυβέρνηση για τη στάση της στις διαμαρτυρίες στην πανεπιστημιούπολη και την ένταξη των τρανσέξουαλ αθλητών στον γυναικείο αθλητισμό.
Το κεντρικό σημείο, ωστόσο, δεν είναι τα χρήματα. Ο Tραμπ διαφαίνεται να επιθυμεί να ευθυγραμμίσει τις ενέργειές του, ως προς τη χρηματοδότηση των πανεπιστημίων, αφαιρώντας κεφάλαια, επειδή θεωρεί εχθρικές προς την προεδρία του, τις όποιες πανεπιστημιακές διαδηλώσεις.
Ο πρόεδρος, σημειώνει ο Tom Nichols στο The Atlantic, θέλει να προκαλέσει μια αντιπαράθεση με την Καλιφόρνια, επιδιώκοντας «να επεκτείνει τις εξουσίες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και τη δυνατότητά της να ελέγχει τις πολιτείες».
Σε αντίθεση με την πρώτη θητεία του, όταν ο τότε υπουργός Άμυνας Μαρκ Έσπερ αρνήθηκε να στείλει τον στρατό για να καταστείλει τις διαμαρτυρίες του κινήματος Black Lives Matter, μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει πραγματική αντίθεση στη χρήση του στρατού από μέλη της κυβέρνησης, ή Ρεπουμπλικάνους αντιπροσώπους στο Κογκρέσο.
Και μέχρι σήμερα, ο πρόεδρος δεν βλέπει κανένα λόγο να μειώσει την ένταση και ενδεχομένως δεν θα σταματούσε στην Καλιφόρνια.
Είναι αξιοσημείωτο, ότι οι διαδηλώσεις οι οποίες ξέσπασαν στο Λος Άντζελες, έχουν εξαπλωθεί και σε άλλες πόλεις της Καλιφόρνιας, ιδίως στο Σαν Φρανσίσκο και τη Σάντα Άνα, όπου η Εθνοφρουρά έχει αναπτυχθεί για να εξασφαλίσει ομοσπονδιακά κτίρια, αλλά και στην Ατλάντα, το Σιάτλ, το Ντάλας, το Λούισβιλ και τη Νέα Υόρκη. Ο κυβερνήτης του Τέξας, Γκρεγκ Άμποτ, δήλωσε, ότι περισσότεροι από δώδεκα διαδηλωτές συνελήφθησαν μεταξύ Ντάλας και Όστιν.
Η συνεχιζόμενη σύγκρουση μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του κυβερνήτη Νιούσομ δεν αντικατοπτρίζει μόνο τις διαφορές τους γύρω από τα θέματα μετανάστευσης. Ο Νιούσομ –ο οποίος συχνά αναφέρεται ως ένας από τους πιθανούς υποψηφίους των Δημοκρατικών για τις προεδρικές εκλογές του 2028– είναι ο κυβερνήτης της πολυπληθέστερης πολιτείας των ΗΠΑ και ενός σταθερού προπυργίου «dem».
Επιπλέον, είναι ένας από τους κυβερνήτες, οι οποίοι ριψοκινδυνεύουν πολλά, για να αντιταχθούν σε εκείνες τις επιλογές της διοίκησης, οι οποίες αποβλέπουν στην παράκαμψη της πολιτειακής εξουσίας. Αξίζει να σημειωθεί, ότι η σύγκρουση με τον Τραμπ σύντομα ξεπέρασε το θεσμικό επίπεδο.
Πίσω από την κριτική του προέδρου για τις πολιτικές του Νιούσομ και τα σχόλια του τελευταίου, για βήματα που έκανε ο Τραμπ στον δρόμο προς τον αυταρχισμό, δεν υπάρχει μόνο η διαμάχη για το ποιο κέντρο έχει πραγματικά την εξουσία να κινητοποιήσει την Εθνική Φρουρά.
Όπως και σε άλλες περιπτώσεις, εκείνο το οποίο διαφαίνεται αναδυόμενο είναι, μάλλον, η βούληση των πολιτειών (ή ορισμένων από αυτές) να λειτουργήσουν ανασταλτικά στην παρέμβαση της ομοσπονδιακής διοίκησης, και ίσως να αυτοπροταθούν ως αξιόπιστος αντίρροπος πόλος, τόσο στον Λευκό Οίκο, όσο και σε ένα Κογκρέσο, το οποίο τώρα θεωρείται σε μεγάλο βαθμό υποδεέστερο της βούλησης του προέδρου.
Είναι προς διερεύνηση, αν πρόκειται για μια καθαρά πολιτική διαμάχη πολιτειών και ομοσπονδιακού κέντρου βασισμένη σε προσωπικές φιλοδοξίες και στην κομματική αντιπαράθεση, ή αν υποκρύπτεται κάποιο βαθύτερο διαιρετικό χαρακτηριστικό, το οποίο ξεκινά από εθνοτικές και πολιτισμικές διαφοροποιήσεις, ειδικά των Νότιων πολιτειών, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται.
* Ο Νικήτας Σίμος είναι Οικονομολόγος, Γεωπολιτικός Αναλυτής
