Της Μαρίνας Χαραλάμπους
Το καλοκαίρι για πολλούς είναι ίσως η πιο ανέμελη και χαρούμενη εποχή του χρόνου. Διακοπές, παραλίες, βόλτες, ηλιοβασιλέματα. Όμως, για πολλούς ανθρώπους, αυτή η εποχή συνοδεύεται από άγχος, πίεση και μια μελαγχολία που δεν χωρά στις «τέλειες» εικόνες των social media. Τι συμβαίνει όταν δεν νιώθεις όπως όλοι οι άλλοι; Γιατί μπορεί να αισθάνεσαι μόνος ή ανεπαρκής μέσα σε μια περίοδο που «επιβάλλεται» να περνάς καλά;
Θέσαμε ορισμένα ερωτήματα στον Αριστοτέλη Βάθη, Ψυχίατρο - Ψυχοθεραπευτή, ο οποίος μάς εξηγεί γιατί συμβαίνει αυτό και φωτίζει την «άλλη πλευρά» του καλοκαιριού. Παράλληλα, μάς δίνει πρακτικές συμβουλές για να φροντίσουμε την ψυχική μας ισορροπία, χωρίς ενοχές και χωρίς πίεση.
- Τι είναι αυτό που κάνει το καλοκαίρι να μοιάζει υποχρεωτικά "χαρούμενο" και"κοινωνικό"; Γιατί σε κάποιους οι διακοπές προκαλούν άγχος ή μελαγχολία;
Το καλοκαίρι προβάλλεται μέσα από τα social media και τις διαφημίσεις ως μια περίοδος χαλάρωσης, γεμάτη ευτυχία, κοινωνικές συναναστροφές, διακοπές και αναψυχή. Αυτή η εικόνα καλλιεργεί την κοινωνική πεποίθηση ότι όλοι «πρέπει» να αισθάνονται χαρούμενοι και να είναι κοινωνικοί κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Υπάρχει λοιπόν μια κοινωνική και ψυχολογική πίεση για διασκέδαση και συνεχή ενασχόληση με ευχάριστες δραστηριότητες, με τον/την σύντροφο, φίλους ή την οικογένεια. Και αν και για αρκετούς ανθρώπους αυτές οι προσδοκίες μπορεί να χρησιμεύουν ως κίνητρο για να ξεφύγουν από τους ρυθμούς του υπόλοιπου χρόνου, σε άλλους δημιουργούν ένα χάσμα μεταξύ αυτού που «πρέπει» να αισθάνονται και αυτού που πραγματικά βιώνουν.
- Πώς επηρεάζει ψυχολογικά η κοινωνική πίεση και το "να περνάμε καλά στις διακοπές";
Αναπόφευκτα η ζωή μας περιλαμβάνει συγκρίσεις με τη ζωή των άλλων (σε έναν βαθμό που εξαρτάται από την προσωπικότητα του ατόμου). Όταν κάποιος νιώθει ότι είναι διαφορετικός, ότι δεν ανταποκρίνεται στις κοινωνικές προσδοκίες - για παράδειγμα, αν δεν έχει συναρπαστικά σχέδια, δεν αισθάνεται ιδιαίτερα χαρούμενος ή δεν περιβάλλεται από άλλους - μπορεί να αρχίσει να νιώθει ανεπαρκής, αποκλεισμένος, απόκληρος αυτής της ζωής. Τα συναισθήματα απομόνωσης σχετίζονται με ντροπή, αυξημένο άγχος και χειρότερη διάθεση. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό το είδος πίεσης για κοινωνικότητα ενάντια στις επιθυμίες ή την τρέχουσα κατάσταση ενός ανθρώπου μπορεί να εμβαθύνει τα συναισθήματα αποσύνδεσης ή ακόμα και να οδηγήσει σε κατάθλιψη.
- Πώς επηρεάζουν τα social media σε αυτό;
Ειδικά τα social media, μπορούν να μεγεθύνουν αυτό το φαινόμενο, καθώς οι άνθρωποι τείνουν να δημοσιεύουν μόνο τις πιο τέλειες και κοινωνικές στιγμές, και έτσι μοιάζει σαν όλοι οι άλλοι να είναι ευτυχισμένοι. Η αλήθεια είναι όμως ότι υπάρχει ψυχολογικός αντίκτυπος, και το άγχος ή η μελαγχολία κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού εμφανίζονται αρκετά συχνά. Και υπάρχουν πολλοί παράγοντες που συμβάλουν σε αυτό.
- Γιατί οι διακοπές πολλές φορές φέρνουν στην επιφάνεια συναισθήματα που ίσως αποφεύγουμε όλο τον χρόνο;
Η αλλαγή στη ρουτίνα και η μείωση των υποχρεώσεων μπορεί να φέρει στην επιφάνεια άβολα συναισθήματα ή άλυτα προβλήματα. Για παράδειγμα, δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν την «εργασιοθεραπεία» κατά τη διάρκεια του έτους για να ξεφύγουν από τα προβλήματα και τα συναισθήματά τους. Ο ελεύθερος χρόνος αφήνει τους ανθρώπους πιο μόνους με τις σκέψεις τους, ειδικά αν δεν έχουν ισχυρές προσωπικές σχέσεις. Η μοναξιά συνδέεται στενά με αυτό που συχνά περιγράφεται ως «καλοκαιρινή μελαγχολία». Για όσους είναι μόνοι, ζουν μακριά από αγαπημένα πρόσωπα, αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες ή βρίσκονται σε άσχημη προσωπική φάση με το/την σύντροφό τους, οι καλοκαιρινές διακοπές συχνά αποτελούν μια οδυνηρή υπενθύμιση για τις επιλογές ζωής τος και όσα αισθάνονται ότι λείπουν από αυτή. Αυτό το συναίσθημα του να είναι «εκτός» από αυτό που φαίνεται να είναι ο κανόνας, δηλαδή να απολαμβάνουν διακοπές, συντροφικότητα, χαρά - μπορεί να εντείνει τη θλίψη ή και να οδηγήσει ακόμα και σε κατάθλιψη.
- Πώς επηρεάζει η “τέλεια ζωή” και οι “τέλειες εικόνες” που βλέπουμε στα social media; Πώς επηρεάζουν τα social media την ψυχική μας διάθεση το καλοκαίρι;
Η «τέλεια ζωή» και οι άψογες εικόνες που συχνά βλέπουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ψυχολογικής μας κατάστασης, ειδικά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όταν οι προσδοκίες για ευτυχία και δραστηριότητα είναι υψηλότερες (το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τα Χριστούγεννα και τη μελαγχολία των Χριστουγέννων). Τα social media είναι γεμάτα με προσεκτικά επιμελημένες φωτογραφίες και αναρτήσεις που τονίζουν τις καλύτερες στιγμές ή πτυχές της ζωής των ανθρώπων - παραλίες, πάρτι, διακοπές και ιδανικά σώματα. Αυτές οι εικόνες δημιουργούν μια ψευδαίσθηση τελειότητας που δεν είναι εφικτή στην πραγματική ζωή.
Η συνεχής έκθεση σε εξιδανικευμένες εικόνες οδηγεί αναπόφευκτα σε σύγκριση και μη ρεαλιστικές προσδοκίες. Ένας άνθρωπος που εκτίθεται σε τέτοιες αναρτήσεις θα αρχίσει να αισθάνεται ότι η δική του ζωή είναι ελλιπής, και ο ίδιος ανεπαρκής. Μπορεί να εμφανιστούν αυξημένα συναισθήματα ζήλιας, χαμηλής αυτοεκτίμησης και δυσαρέσκειας με τη ζωή και το σώμα του. Οι μηχανισμοί ανταμοιβής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης - όπως τα likes, τα shares και τα θετικά σχόλια - ενθαρρύνουν περαιτέρω αυτόν τον κύκλο σύγκρισης και προβολής, καθώς πολλοί επιλέγουν να μοιραστούν τις δικές τους «τέλειες» στιγμές για μερικά likes, ακόμη και αν δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα.
Η προσπάθεια διατήρησης μιας ιδανικής εικόνας οδηγεί σε στρες, άγχος και μια βαθύτερη αίσθηση απομόνωσης, ιδιαίτερα εάν τα άτομα αισθάνονται ότι οι εμπειρίες που βιώνουν δεν ανταποκρίνονται στο πρότυπο που ορίζουν οι άλλοι στα δικά τους social media. Τελικά, ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φτιάχτηκαν για να σύνδεση και έμπνευση, πλέον αποτελούν σημαντικό κίνδυνο για την ψυχική υγεία, προωθώντας μη ρεαλιστικά πρότυπα και καλλιεργώντας μια συνεχή ατμόσφαιρα σύγκρισης και εξωτερικής επιβεβαίωσης και αποδοχής.
- Ποια είναι τα πρώτα βήματα για να φροντίσουμε τον εαυτό μας όταν νιώθουμε μελαγχολία χωρίς εμφανή λόγο;
Αν νιώθετε μελαγχολία αυτή την περίοδο, το πρώτο βήμα είναι να επιτρέψετε στον εαυτό σας να αναγνωρίσει και να αποδεχτεί τα συναισθήματά σας, χωρίς να μαστιγώνετε τον εαυτό σας. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι «είναι εντάξει» να μην νιώθετε χαρούμενοι όλη την ώρα, ανεξάρτητα από την εποχή. Προσπαθήστε να εντοπίσετε τι μπορεί να πυροδοτεί αυτές τις σκέψεις και να χαλάει τη διάθεσή σας - όπως η σύγκριση του εαυτού σας με άλλους μέσα από τα social media, η μοναξιά ή οι ανεκπλήρωτες προσδοκίες (ή φαντασιώσεις) μπορεί να φέρει μια ανακούφιση. Ασχοληθείτε με δραστηριότητες που σας αρέσουν, ακόμα κι αν είναι ήσυχες ή μοναχικές. Μπορεί για παράδειγμα εσείς να θέλετε να πάτε σε κάποιο ησυχαστήριο, στο βουνό, ή ακόμα και για σκι! Αν σεβαστείτε καταρχήν εσείς οι ίδιες τις ανάγκες σας, θα μπορέσετε να μιλήσετε για αυτές σε φίλους χωρίς να ντρέπεστε, χωρίς να νιώθετε ότι είστε οι «περίεργοι» ή οι «μίζεροι».
- Πώς μπορούμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας και την ψυχική μας υγεία μέσα στο καλοκαίρι;
Η διατήρηση μιας τακτικής καθημερινής ρουτίνας, η επαφή με τη φύση έστω και για λίγο, το διάβασμα ενός βιβλίου ή ό,τι άλλο είχατε στο μυαλό σας όλο τον χρόνο, μπορούν να προσφέρουν ανακούφιση. Ορίστε εσείς τον βαθμό της επικοινωνίας που θέλετε με τους άλλους. Μπορεί η επικοινωνία - ακόμη και με ένα απλό μήνυμα - με έναν έμπιστο φίλο ή αγαπημένο σας να βοηθήσει να σπάσει ο κύκλος της απομόνωσης. Πάνω απ 'όλα, να είστε συμπονετικοί με τον εαυτό σας. Δεν χρειάζεται να αναγκάσετε τον εαυτό σας να νιώσει ή να ενεργήσει με έναν συγκεκριμένο τρόπο μόνο και μόνο επειδή είναι καλοκαίρι. Είναι απαραίτητο να ακούσετε τις ανάγκες σας και να φροντίζετε τον εαυτό σας, ακόμα και αν αυτές οδηγούν σε ένα διαφορετικό δρόμο από τους άλλους, χωρίς να υποχωρείτε στις εξωτερικές προσδοκίες.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
