Σκεφτείτε ένα ταπεινό χαρτονόμισμα. Όσο τσαλακωμένο και σκισμένο και αν είναι, είναι το μόνο κυβερνητικό νόμιμο χρήμα - η μόνη άμεση υποχρέωση μιας κεντρικής τράπεζας - στο οποίο έχουν πρόσβαση οι περισσότεροι άνθρωποι.
Είναι θεμελιώδες για τις πολλές μορφές ιδιωτικού πλούτου, όπως οι τραπεζικές καταθέσεις. Η αξία τους εξαρτάται τελικά από τη δυνατότητα, αν χρειαστεί, να μετατραπούν σε «κρύα», σκληρά μετρητά.
Τι θα κάνουμε, λοιπόν, όταν η χρηματοδότηση γίνει ψηφιακή; Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα φιλοδοξεί να είναι μεταξύ των πρώτων ομολόγων της που θα ασχοληθούν πλήρως με το ερώτημα αυτό. Πρόκειται για ένα πείραμα που αξίζει να παρακολουθήσουμε στενά.
Εδώ και αρκετά χρόνια, η ΕΚΤ ετοιμάζεται να εκδώσει αυτό που αποκαλεί ψηφιακό ευρώ. Όπως ένα τραπεζογραμμάτιο, θα είναι χρήμα της κεντρικής τράπεζας, το οποίο θα μπορεί να μεταβιβάζεται από τον κάτοχό του σε οποιονδήποτε κατά βούληση, χωρίς να απαιτείται επαλήθευση της επάρκειας κεφαλαίων.
Σε αντίθεση με το τραπεζογραμμάτιο, θα μπορούσε να βρίσκεται σε ένα smartphone και να ταξιδεύει σαν γραπτό μήνυμα, φτάνοντας στη Βουδαπέστη από τις Βρυξέλλες σε μια στιγμή. Εάν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το εγκρίνει, οι πρώτες συναλλαγές θα μπορούσαν να γίνουν πριν από το τέλος της δεκαετίας.
Οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν εύλογα να αναρωτηθούν γιατί χρειάζονται μια τέτοια καινοτομία. Εξάλλου, εδώ και καιρό μπορούν να στέλνουν χρήματα ο ένας στον άλλο μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Μπορούν να αγοράζουν τα πάντα, από ρούχα μέχρι παγωτά, χρησιμοποιώντας τις Visa και Mastercard. Η ΕΚΤ εκτιμά ότι τέτοιες κάρτες θα αντιπροσωπεύουν το 45% των αγορών στα σημεία πώλησης (βάσει αξίας) το 2024. Τα μετρητά αντιστοιχούσαν στο 39%, από 54% το 2016, καθώς ένα αυξανόμενο ποσοστό εταιρειών επέλεξε να μην ασχοληθεί με αυτά.
Γιατί λοιπόν να μην αφήσουμε το ψηφιακό ευρώ να αναλάβει; Όσο ελκυστική και αν ακούγεται η ιδέα, ενέχει σοβαρούς κινδύνους. Οι καταθέσεις είναι υποχρεώσεις των τραπεζών, οι οποίες μπορεί να είναι πολύ εύθραυστες για να είναι αξιόπιστοι διαχειριστές του νομίσματος - όπως απέδειξαν περίτρανα τα προβλήματα της Silicon Valley Bank το 2023 και των ελληνικών τραπεζών τη δεκαετία του 2010. Η στήριξη σε ιδρύματα με έδρα τις ΗΠΑ, όπως η Visa και η Mastercard, μπορεί να ενέχει νομικούς ή πολιτικούς κινδύνους.
Εάν οι άνθρωποι δυσκολεύονταν να πάρουν στα χέρια τους ευρώ που εκδίδονται από την κεντρική τράπεζα, θα μπορούσαν να χάσουν την εμπιστοσύνη τους στο νόμισμα. Αν στρέφονταν σε εναλλακτικές λύσεις, όπως το δολάρια, η ΕΚΤ θα μπορούσε να χάσει τον έλεγχο της νομισματικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ.
Αντίθετα, η απλή ύπαρξη ενός ψηφιακού νομίσματος κεντρικής τράπεζας - ανταλλάξιμου με ιδιωτικό χρήμα - θα ήταν σταθεροποιητική, ακόμη και αν δεν το χρησιμοποιούσε σχεδόν κανείς. Πέρα από αυτό, θα είχε πολλά πιθανά πλεονεκτήματα. Θα μπορούσε να επιτρέψει τις επείγουσες μεταβιβάσεις προς τους ευάλωτους κατά τη διάρκεια κρίσεων όπως η πανδημία του Covid-19. Εάν συνδεθεί με άλλα ψηφιακά νομίσματα κεντρικών τραπεζών, θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά το κόστος και την περιπλοκότητα των διασυνοριακών πληρωμών, συμπεριλαμβανομένων των εμβασμάτων
Βεβαίως, ενέχει τους δικούς του κινδύνους. Αν γίνει πολύ δημοφιλές, θα μπορούσε να θέσει τις τράπεζες εκτός λειτουργίας ή να δώσει σε κυβερνητικούς αξιωματούχους υπερβολική εξουσία να παρακολουθούν ή και να ελέγχουν τις συναλλαγές. Ωστόσο, τέτοια ζητήματα θα πρέπει να είναι αντιμετωπίσιμα. Όπως έχει σχεδιαστεί επί του παρόντος, το ψηφιακό ευρώ θα έχει ατομικά όρια κατοχής και δεν θα πληρώνει τόκους.
Οι χρήστες θα έχουν πρόσβαση σε αυτό μέσω τραπεζών ή άλλων παρόχων, με αυστηρότερα πρότυπα προστασίας της ιδιωτικής ζωής από τις υπάρχουσες εφαρμογές πληρωμών. Οι συναλλαγές εκτός σύνδεσης θα παρέχουν ένα επίπεδο ανωνυμίας πολύ κοντά στα μετρητά.
Η πρόκληση για την ΕΚΤ θα είναι να επιτύχει τη σωστή ισορροπία, ώστε το ψηφιακό ευρώ - όπως και το φυσικό - να είναι πανταχού παρών, αλλά όχι τόσο κυρίαρχο ώστε να εκτοπίσει το «ζωντανό» χρήμα. Θα πρέπει επίσης να κάνει περισσότερα για να κερδίσει την εμπιστοσύνη των δυνητικών χρηστών.
Η σωστή απόδοση αυτών των λεπτομερειών δεν θα είναι εύκολη, αλλά αξίζει τον κόπο. Είναι πολύ καλύτερο να έχουμε ένα ψηφιακό νόμισμα που εκδίδεται από μια κυβέρνηση και να μην το χρειαζόμαστε, παρά να το χρειαζόμαστε και να μην το έχουμε.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
