Του Νικόλα Μπάρδη
Η Παλαιόπολη είναι ένας μικρός οικισμός της Σαμοθράκης, που βρίσκεται στις βόρειες ακτές του νησιού και απέχει περίπου 4,2 χιλιόμετρα από τη Χώρα. Εκεί βρίσκεται σήμερα το Αρχαιολογικό Μουσείο της Σαμοθράκης και το σπουδαίας ιστορικής αξίας Ιερό των Μεγάλων Θεών. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αρχαιολογικό χώρο του νησιού, που αποτελούσε στην αρχαιότητα μυστηριακό κέντρο. Σ’ αυτό το μέρος βρέθηκε η εντυπωσιακή Νίκη της Σαμοθράκης, προϊστορικά τείχη, οι Μεσαιωνικοί Πύργοι της Σαμοθράκης που χτίστηκαν από τους Ενετούς κυρίαρχους Γκατελούζι, ενώ πολύ κοντά βρίσκεται και το Στασίδι του Αποστόλου Παύλου, το μνημείο που κατασκευάστηκε για να θυμίζει το σημείο, όπου πέρασε την πρώτη νύχτα της ευρωπαϊκής του περιοδείας ο Απόστολος Παύλος.
Το Ιερό των Μεγάλων Θεών είναι ένα ναϊκό συγκρότημα, έκτασης περίπου 50 στρεμμάτων, στο οποίο τελούνταν μυστηριακές τελετές, οι οποίες χρονολογούνται από τον 7ο αιώνα π.Χ., με τις θεότητες που λατρεύονταν να είναι διαφορετικές από αυτές των Ολύμπιων θεών του δωδεκάθεου και να σχετίζονται με τις χθόνιες θεότητες των Κάβειρων. Βρίσκονταν κοντά στην αρχαία πόλη της Σαμοθράκης –σημερινή Παλαιόπολη– και δέχονταν αποστολές πρεσβευτών από άλλες πόλεις-κράτη στον χώρο κατά τη διάρκεια των εορτών.
Μάλιστα, υπήρξαν αρκετές διάσημες προσωπικότητες της αρχαιότητας, οι οποίες συμμετείχαν στα μυστήρια αυτά, όπως ο ιστορικός Ηρόδοτος, ο Σπαρτιάτης ηγεμόνας Λύσανδρος και πολλοί Αθηναίοι, ενώ αναφορές στο ναϊκό συγκρότημα γίνονται από τον Πλάτωνα και τον Αριστοφάνη. Κατά την περίοδο της βασιλείας του Φιλίππου Β´ της Μακεδονίας και τη μετέπειτα Ελληνιστική Εποχή με τη βασιλεία του Μεγάλου Αλέξανδρου, ο ναός αποτέλεσε ιερό των Μακεδόνων και κατά την περίοδο των Διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου το νησί αποτέλεσε σημείο σύγκρουσης ως προς την κυριότητά του.
Παρέμεινε σημαντική θρησκευτική τοποθεσία κατά τη Ρωμαϊκή Περίοδο, με τον αυτοκράτορα Αδριανό να το επισκέπτεται και τον συγγραφέα Μάρκο Τερέντιο Βάρρωνα να περιγράφει τα μυστήρια, πριν αρχίσει να περνά στην αφάνεια κατά την Ύστερη Αρχαιότητα. Η τοποθεσία είναι επίσης γνωστή ως ο τόπος όπου βρισκόταν αρχικά το άγαλμα της Νίκης της Σαμοθράκης, το οποίο σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι, μαγνητίζει τα βλέμματα και αποσπά την προσοχή και των θαυμασμό όλων των επισκεπτών.
Η περιοχή του Ιερού εξερευνήθηκε για πρώτη φορά το 1444, ωστόσο η ουσιαστική εξερεύνηση ξεκίνησε μετά την ανακάλυψη του αγάλματος της Νίκης της Σαμοθράκης το 1863 από τον Γάλλο πρόξενο Σαρλ Σαμπουαζό (με βάση την Αδριανούπολη), και λίγα χρόνια αργότερα στάλθηκε Γαλλική αρχαιολογική αποστολή το 1866, η οποία ξεκίνησε συστηματικές ανασκαφές στον χώρο. Ακολούθησαν αποστολές από την Αυστρία το 1873 και 1876, οι οποίες έκαναν εκκαθάριση των χώρων του Πτολεμαίου και της στοάς, καθώς και κάποιες ανασκαφές στο Ιερό, το Αρσινόειο και το Τέμενος.
Τα σπουδαία ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης μοιράστηκαν κατόπιν συμφωνίας με την Οθωμανική κυβέρνηση, έτσι πολλά από αυτά κατέληξαν στο Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης στη Βιέννη (Kunsthistorisches Museum), όπως για παράδειγμα το άγαλμα μιας φτερωτής Νίκης το οποίο βρισκόταν στο αέτωμα του Ιερού, ενώ άλλα στάλθηκαν στην Καλλίπολη και από εκεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κωνσταντινούπολης. Κατά τη διαδρομή, όμως, μερικά από τα κιβώτια με τις αρχαιότητες εξαφανίστηκαν. Ο Σαμπουαζό επέστρεψε στο νησί το 1891, για να αναζητήσει τα τμήματα της πλώρης του πλοίου επί του οποίου βρισκόταν το άγαλμα της Νίκης της Σαμοθράκης, και κατά την περίοδο αυτή ανακάλυψε το Θέατρο του Ιερού.
Η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών μαζί με το Πανεπιστήμιο της Πράγας έκαναν ανασκαφές κατά την περίοδο 1923 με 1927, ενώ ακολούθησαν ανασκαφές από το Ινστιτούτου Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης το 1938, οι οποίες έφεραν στο φως το κτίριο του Ανακτόρου, με τις εργασίες να διακόπτονται προσωρινά κατά τη διάρκεια του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1956 έγινε μια μερική αναστύλωση της προμετωπίδας του κτιρίου του ιερού, ενώ από το 2013 ξεκίνησε το πρόγραμμα συντήρησης του συνόλου των μνημείων του αρχαιολογικού χώρου.
Το Ιερό των Μεγάλων Θεών στη Σαμοθράκη φύλαγε στα σπλάχνα του σπουδαία και αξεπέραστης ομορφιάς και αισθητικής ευρήματα της αρχαιότητας, όπως αγάλματα, ειδώλια, κτερίσματα, νομίσματα και αμφορείς, πολλά από τα οποία απομακρύνθηκαν και βρίσκονται σήμερα στο εξωτερικό. Η Σαμοθράκη είναι κοιτίδα του ελληνικού πολιτισμού στο Βόρειο Αιγαίο και ένα μέρος με αδιάκοπη ιστορική παρουσία, που χρήζει περαιτέρω ανάδειξης, ανάπτυξης και προσοχής. Ένα τόσο σημαντικό κέντρο πολιτισμού στην ελληνική μεθόριο δεν πρέπει να περάσει στην αφάνεια, αλλά να βγάλει όλους τους θησαυρούς του στο φως και να διεκδικήσει την εξέλιξη και την άνθιση που του αρμόζει!
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
